Verhalen

Wat we onderweg tegenkomen

09 januari, 2018

​Op allerlei niveaus en op verschillende wijzen wordt er overal steeds meer samengewerkt tussen zorginstellingen. De locatie Van Hilligaerstraat van GGZ inGeest en de afdeling Beschermd wonen Zuid van HVO-Querido hebben hier een bijzondere manier voor gevonden door gemeenschappelijk een multidisciplinair F-ACT team in te zetten. Cliënten en medewerkers vertellen hoe dit in de praktijk bevalt.

Siri Spruit (1985) wist op de middelbare school alleen dat ze ‘iets maatschappelijks’ wilde doen. Het werd SPH (sociaalpedagogische hulpverlening) en ze kwam als stagiair bij Beschermd wonen Zuid waar ze nu, ondanks haar leeftijd, een van de ervaren “oudgedienden” is.
‘Toen ik bij BW Zuid kwam, wist ik meteen: dit is het,’ vertelt Siri. ‘Tijdens mijn opleiding heb ik natuurlijk ook met andere doelgroepen gewerkt, maar volwassenenpsychiatrie trekt mij toch het meest. Geen dag is hier hetzelfde. Door onze methodiek kijk je met cliënten een bepaalde kant op, naar dingen die juist wel kunnen. Dat geeft positieve energie.
Ik heb belangstelling voor mensen, anders zou ik dit werk niet doen. Het is bijzonder om de verhalen van mensen te horen. Soms zijn ze heel kwetsbaar, dan weer krachtig. Er zijn zoveel aspecten, psychiatrie is niet het enige, mensen zijn veel meer dan hun ziekte.’

Gedeelde verantwoordelijkheid

Ik werk nu 16 uur per week bij BW Zuid en 16 uur bij GGZ inGeest. Het vergroot je kennis en ervaring en het is heel boeiend en afwisselend. Het verbreedt je kijk op de zorg. We bekijken alles wat met de cliënt te maken heeft vanuit het hele team. Het is de kracht van deze samenwerking, dat alle aspecten van de begeleiding een gezamenlijk gedeelde verantwoordelijkheid zijn. Het is dus niet zo dat iets praktisch op het gebied van wonen automatisch mijn kant op rolt, omdat ik van HVO-Querido ben. We doen het echt samen. We hebben gemerkt dat er inhoudelijk wel wat overlap is, deels doen GGZ inGeest en HVO-Querido dezelfde dingen.

Siri Spruit

Wat past bij de klant

Ik heb meer begrip gekregen voor de beweegredenen van de behandelaar. Dingen waarvan ik als woonbegeleider soms dacht: waarom doe je dat nou, begrijp ik nu beter.
Wat de klant nodig heeft, is ons uitgangspunt. De directe communicatie werkt ook heel prettig. Omdat je met elkaar in een team zit, hoor je voortdurend van alles over de klanten en kun je daar zo nodig snel op inspelen, bijvoorbeeld een paar keer extra bij iemand langsgaan of elkaar even bijpraten. Voor mij is dit een schoolvoorbeeld van zorg op maat leveren. Het gaat erom dat de cliënt zich beter voelt en deze aanpak werkt.

Veilig

Je moet een beetje lef hebben. We hebben in het F-ACT team afgesproken dat we het gaan doen, we zien wel wat we onderweg tegenkomen. De meeste klanten vinden het prettig om alle hulpverlening bij elkaar te hebben. Een klein team om je heen dat alles van jouw situatie weet, voelt voor veel klanten heel veilig.’

Tristan* (1977) studeerde rechten en sociaaljuridische dienstverlening, maar maakte beide opleidingen niet af. Hij is nu ruim negen maanden klant van het F-ACT team. ‘Ik heb eerder te maken gehad met de GGZ,’ vertelt Tristan, ‘en dit bevalt me goed. Het kan natuurlijk altijd beter, maar ik zie vooral voordelen. Je hebt alles bij de hand. Dit heb ik nog nooit gehad, zo’n heel team om me heen. Je hebt te maken met een hele groep hulpverleners, maar het contact is toch persoonlijk. Ik vertrouw die mensen. Het gaat van medicijngebruik tot praktische zaken als telebankieren of opruimen, ze helpen me overal bij, het is heel breed. Meestal hebben mensen maar één aanspreekpunt, ik heb er heel veel. Zo heb je meer contact. Ze zijn allemaal verschillend, maar samen heel compleet. Ik denk dat dit de hulpverlening van de toekomst is.
Ik heb de behoefte om zelfstandig te zijn en krijg daar alle ruimte voor. Vooral sociaal wil ik er op vooruitgaan, meer vrienden, een relatie. Ik ga aan de slag als suppoost in het Stedelijk Museum, een leuke plek om te werken. Zo ontmoet je ook mensen. Ik lees nu How to Win Friends and Influence People, dat is een van de eerste zelfhulpboeken. Het is niet zo manipulatief als het klinkt. Het is uit 1936 en nog steeds goed.’

Marieke van Assen

Ruim twee jaar werkt Marieke van Assen (1986) als persoonlijk begeleider bij BW Zuid van HVO-Querido. Ze wilde aanvankelijk ‘iets met sport’ doen, deed het CIOS (Centraal Instituut Opleiding Sportleiders) en werd ortho-bewegingsagoog, sportleider voor mensen met een beperking. Toen werd ze nieuwsgierig naar wat er in mensen omgaat en deed er de opleiding MWD (Maatschappelijk Werk en Dienstverlening) achteraan. Tijdens haar sollicitatie bij HVO-Querido was ze vooral aangenaam getroffen door de relaxte sfeer. Inmiddels werkt ze 16 uur per week bij GGZ inGeest, waar ze acht klanten begeleidt en 20 uur bij BW Zuid met vijf bewoners in haar caseload.

Rugzakje

‘Het is een enorm cliché,’ vertelt Marieke, ‘maar ik krijg veel energie van gesprekken met mensen, ze vertellen je echt alles, dat is het leuke van persoonlijk begeleider zijn. Naast mensen staan, de afstand minimaliseren en een band opbouwen. Positief en met een beetje humor, dat krijg je dan ook terug. Voor mij is iedereen gelijk, ieder mens heeft zijn rugzakje. Als hulpverlener laat ik merken dat het lot van de ander me wat doet. Ik laat me niet meeslepen, maar je bent ook geen robot, je gevoelens spelen een rol.

Helder

De kracht van het F-ACT team is dat we elkaar vrijwel dagelijks zien, helder communiceren en goed afstemmen. Door de korte lijnen is de zorg sneller, de klant krijgt sneller wat hij of zij nodig heeft. In het team staat iedereen voor zijn eigen professionaliteit en durft de waarheid te spreken. Verder is het sterk dat elke casus vanuit verschillende invalshoeken wordt bekeken. Je leert veel van elkaar, vooral van de dingen die anders gaan dan je bent gewend. Ik vind bijvoorbeeld de gespreksvormen die ze bij GGZ inGeest hanteren boeiend, ze gebruiken veel metaforen en dat is niet verhullend maar juist verhelderend.

Begrip

Cliënten ervaren het als veilig, zo’n team om zich heen. Als er iets aan de hand is, hoeven ze dat niet opnieuw te vertellen, want het hele team is al op de hoogte. Daardoor voelt de cliënt zich beter begrepen.

Vloeiend

Je moet goed kunnen schakelen als je bij twee organisaties werkt. Maar het levert veel op. Wat je bij de een leert, kun je ook bij de ander toepassen. Ik denk dat we dit soort intensieve samenwerking, die op de werkvloer is ontstaan, steeds meer gaan zien. We hebben geen behoefte aan kaders en beperkingen, dat is niet de toekomst. Vloeiend zoeken wat de klant nodig heeft is beter.’

Een vrijbuiter noemt David* (1973) zichzelf. Hij deed de zeevaartschool en verdiende goed als reclameman. Na enkele zwerftochten door Europa wilde hij zijn leven in Amsterdam weer oppakken. Schulden vormden het grootste struikelblok. ‘Murw geslagen moest ik de handdoek in de ring gooien,’ vertelt David. ‘Door een slaapstoornis wilde mijn lijf niet meer en uiteindelijk ben ik bij het F-ACT team gekomen. Ik heb er lang over gedaan om passende hulp te vinden. Veel instellingen zeggen: je moet eerst je maatschappelijke troep opruimen voordat we je kunnen behandelen, terwijl uitstel het alleen maar erger maakt. Dit team pakt alles tegelijk aan.
Ze veroordelen niet, ze zijn heel toegankelijk en je hebt zelf de regie. Het is veel meer dan één keer per week een gesprekje met de psychiater, je hebt meer contact, je spreekt mensen frequent en je kunt bij iedereen van het team terecht. Je kunt je zorgen delen. Een veelgehoorde klacht van lotgenoten is dat ze zich slecht gehoord voelen. Dat heb ik helemaal niet, wat dat betreft heb ik echt geboft.
Siri komt bij mij thuis, dat is best persoonlijk. Als je iemand toelaat in je huis, laat je hulp toe en wil je dingen verbeteren. Dan durf je te laten zien: dit is wie ik ben. Zij helpt mij over drempels heen. We nemen de lopende zaken door, dat geeft rust en lucht in je leven, het ruimt op, zodat ik naar de toekomst kan kijken.’

Osvaldo Heredia en Neel Schouten

Osvaldo Heredia en Neel Schouten, respectievelijk klinisch psycholoog en teammanager bij GGZ inGeest aan de Van Hilligaerstraat, zijn van het begin af aan betrokken bij de samenwerking die start onder de naam Kwikzilver.
‘Die proeftuinfase is inmiddels wel voorbij,’ aldus Neel Schouten, ‘maar onze F-ACT teams blijven herstelondersteunend werken. Samenwerking in de wijk en met de wijk is het uitgangspunt. Met onze F-ACT teams geven we wijkgerichtheid handen en voeten.
De klant weet van meet af aan, vanaf de intake, van onze werkwijze. We hebben nog niet meegemaakt dat iemand dat niet wilde. Klanten ervaren deze aanpak als veilig, de zorg komt heel dichtbij, de lijnen zijn kort en daardoor is er minder ruis op de lijn.’

Vertrouwen

‘Voor de cliënt is het geruststellend,’ vult Osvaldo Heredia aan. ‘De leden van het team nemen elkaar, hun werk en de klant heel serieus. Er is veel onderling contact. Als er iets speelt met een klant, loopt er altijd wel even iemand langs. In deze setting durven hulpverleners uit hun structuren te komen. Niet automatisch de GGZ bellen als iemand een beetje gek doet. Elkaar vertrouwen is de basis.’

Breed

Volgens Neel Schouten is de brede blik een van de succesfactoren. ‘Het is goed dat de begeleiders ook nog bij HVO-Querido werken en zo waardevolle contacten met het moederschip onderhouden. Als ze hier in dienst zouden komen, blijven het natuurlijk geweldige professionals, maar worden ze “gewoon” een medewerker hier, dan mist het team het dagelijkse contact met een belangrijke partij in de wijk. Het gaat erom dat de klant in brede zin gebruik kan maken van alles wat de wijk biedt en dat is veel in Zuid.
Het vraagt ook iets van medewerkers. “Wat zij doen, doe ik ook,” dat kan als bedreigend worden ervaren. Daarom is goede afstemming zo belangrijk.’

Verfrissend

‘Het gaat over herstel,’ aldus Osvaldo Heredia, ‘en niet over hokjes. Het onttrekt zich aan het puur medisch denken en dat is verfrissend. Niet: wat is je stoornis? Maar, wat wil je? Dit is echt zinnige zorg. Niet werken volgens uniforme protocollen, maar doen wat nodig is. De meeste collega’s zijn enthousiast, maar er is ook nuchterheid: we gaan het zien. Het gaat erom dat de cliënt er beter van wordt en dat zelf ook zo ervaart. En beter kan van alles zijn, bijvoorbeeld niet opgenomen worden. Niet voor niets maken wij veel gebruik van Respijthuis Amerbos. HVO-Querido is een leuke tent om mee samen te werken.’

Geen kieren

‘Je moet dit niet taakgericht of instrumenteel aanvliegen,’ stelt Neel Schouten, ‘maar juist kiezen voor de geïntegreerde benadering. Bij een taakgerichte opzet, “iets met wonen, dus voor de woonbegeleider,” ontstaan er kieren en ruimtes in het aanbod en in het team en dat voelt de klant. Dat staat haaks op wat we willen bereiken en hoe we willen werken. Rollen en taken moet je durven loslaten.

Samen zoeken

Systemen zijn de grootste hobbels. Het is de kunst je niet teveel door de regels te laten inperken, maar ruimte te geven om dingen te laten ontstaan. Je moet dingen kunnen bouwen en daarbij moeten ook dingen mis mogen gaan. Sommigen willen liever controleren en alles dichttimmeren en gaan altijd uit van de grootst mogelijke ramp: maar stel je nu eens voor dat, en dan noemen ze een paar worst case scenario’s tegelijk.
F-ACT-teams zijn niet de nieuwe heilige graal en ook niet het antwoord op alles, het gaat om de intentie samen te willen zoeken naar waar de klant beter van wordt.’

Lot* (1975) studeerde marketing, communicatie en talen in Groningen en Madrid en werkte op managementniveau bij diverse bedrijven. Tijdens de crisis verloor ze haar baan en besloot voor zichzelf te gaan werken. ‘Met succes, maar ook met een keerzijde,’ vertelt Lot. ‘Naast het verlies van eigenwaarde kwamen er fysieke klachten. Nu ben ik aan het solliciteren. Mijn reumatische aandoening beperkt me daarbij, ik zoek iets wat ik kan behappen voor 16 tot 20 uur per week.
Ik ben hier terecht gekomen om mijn eigen kracht terug te vinden. Het is prettig dat er verschillende disciplines in het team zijn, maar het kost ook energie, naast alle rompslomp van de bijstandssituatie, mijn hele agenda staat vol.
Wat ik mis in het GGZ-team is iemand met een helikopterview, iemand die het overzicht houdt van waar ik nu sta. De mensen helpen me om weer mee te doen aan de maatschappij. Het helpt absoluut. Ze staan naast me, ik voel me gelijkwaardig.
Ik leer nu voor mezelf opkomen en goed te kiezen tussen leiden en laten leiden. Ik beslis, dit ben ik en hier wil ik naar toe. Dat gevoel was ik kwijt.
Ik was wel een beetje klaar met therapie in de vorm van praten, praten en nog eens praten, ik ga liever werken, iets doen, me weer gewaardeerd voelen. Samen sporten is een positieve manier van bezig zijn. Samen dingen doen vind ik prettig.’

Samenwerkingsprogramma Arkin, GGZ inGeest en HVO-Querido

De samenwerking in F-ACT-teams maakt deel uit van een breder samenwerkingsprogramma tussen HVO-Querido, GGZ inGeest en Arkin met als gezamenlijk belang het bevorderen van het herstel van de cliënt. Onderlinge afstemming, kennisdeling en gebruikmaken van ieders expertise leidt tot meer continuïteit in zorg, geen of kortere wachttijden en minder opnames. De cliënt wordt zo veel mogelijk vanuit huis behandeld, met aandacht voor vroegsignalering en preventie. Ook kunnen de zorg en begeleiding direct worden aangepast als het beter of slechter gaat met de cliënt.

* De namen van cliënten zijn op hun verzoek om privacyredenen gefingeerd.

 

Deel dit verhaal:

Meer lezen?

Bekijk dan al onze verhalen.