HVO-Querido is bezig om twee wooninitiatieven op te zetten waarbij de bewoners en hun naasten grotendeels zelf het beheer gaan voeren: samen sterk wonen. Een voorziening in Amsterdam Oost voor achttien bewoners en een voorziening in Amsterdam Oud-West voor veertien bewoners.
Hoe de voorzieningen er uit komen te zien, wie er komen te wonen, hoe ze worden ingericht en welke zorg er precies zal worden geboden, is nog niet vastgelegd. Niet omdat niemand bij HVO-Querido daar een idee over heeft, maar omdat het nu juist inherent is aan de opzet van het project dat de toekomstige bewoners dat zoveel mogelijk zelf bepalen.
Is er dan helemaal niets bekend? Jawel, de locaties van de woningen, de Lootsstraat in Oud-West (oplevering in mei 2019) en de Molukkenstraat/Soendastraat in Oost (oplevering in september 2019), beide van woningcorporatie de Alliantie. De begeleiding zal worden gefinancierd volgens het Volledig Pakket Thuis, een leveringsvorm van beschermd wonen. En er is voor twee dagen per week een projectleider aangesteld in de persoon van Elize van der Meulen, die daarnaast zorgcoördinator is van woonvoorziening de Aalbersestraat van HVO-Querido in Geuzenveld.
Sociale integratie
Elize van der Meulen (1983) is opgeleid als socioloog en werkt inmiddels negen jaar voor onze organisatie. ‘Ik wilde altijd de wereld veranderen en verbeteren,’ vertelt Elize, ‘en hoewel zoiets als de verzorgingsstaat geweldig interessant is, vond ik dat je in mijn tak van wetenschap vaak behoorlijk voor eigen parochie preekt. In de zorg kun je echt het verschil maken, al is het maar voor een enkel persoon. Naast mijn studie heb ik daarom altijd in de zorg gewerkt, onder meer bij de IJlanden, dat nu Cordaan is. Veel zorgorganisaties zijn echter nogal instellingachtig en naar binnen gekeerd, terwijl mijn interesse uitgaat naar sociale integratie. Daarom sprak HVO-Querido mij aan als organisatie die juist erg bezig is met de maatschappij, die mensen weer een plek probeert te geven in de samenleving.
Elize van der Meulen
Experiment
Dat element spreekt me ook erg aan in dit project. Het is een sociaal experiment. Het is ook leuk dat het nog helemaal niet klaar is, het is heel open. Heel veel dingen moeten nog worden ingevuld. Niet alleen zijn de panden nog niet klaar, we moeten ook nog samen met de toekomstige bewoners uitvinden hoe we het zelfbeheer vorm gaan geven.
Keuzes binnen kaders
HVO-Querido wordt de hoofdhuurder van de appartementen, de bewoners huren weer van ons. Ik ben heel blij dat de Alliantie ons deze kans geeft om 32 kwetsbare mensen een fijne woonplek in de stad te bieden. Want het worden hele fijne woningen op hele mooie locaties.
Binnen de kaders van HVO-Querido kunnen bewoners en naasten samen kiezen wat ze willen. Willen ze bijvoorbeeld alleen persoonlijk begeleiders of ook maatschappelijk werkers? Is een nachtdienst gewest en zo ja, in welke vorm? Mensen moeten samen beslissingen nemen. Voor veel keuzes is consensus nodig, je kunt bijvoorbeeld niet voor een paar mensen wel en voor anderen geen nachtdienst nemen. Daar moet goed over worden gediscussieerd voor we de knoop doorhakken. En zo zijn er heel veel keuzes te maken.
Elkaar ontmoeten
Iedereen moet tegenwoordig maar op zichzelf wonen, dat is de norm en dat werkt voor veel mensen heel goed. Maar er zijn ook mensen die dat niet kunnen of willen. Mensen die vereenzamen in hun eentje of meer zorg nodig hebben. Daarom gaan we bij deze voorzieningen gedeelde ontmoetingsplaatsen creëren, zodat je altijd ergens binnen kunt lopen om lotgenoten of naasten zoals ouders, vrienden en familieleden. Hoe zo’n ontmoetingsplaats er precies uit gaat zien, weet ik nog niet.
Woongemeenschap
Het gaat bij deze voorzieningen om bewoners die langdurig van zorg afhankelijk zijn en die niet helemaal in hun eentje willen of kunnen wonen. Tegelijkertijd moeten ze samen met hun naasten wel de regie kunnen nemen en iets willen maken van de woongemeenschap. We denken aan jongeren en volwassenen met een psychiatrische kwetsbaarheid. Het gaat nadrukkelijk niet alleen maar om lekker wonen op een leuke plek, bewoners en naasten moeten zich echt willen verbinden aan de woongemeenschap, moeten blijk geven van onderlinge betrokkenheid en zich willen toeleggen op het collectief.
Vanzelfsprekend?
Bewoners en naasten betrekken bij het reilen en zeilen van hun eigen voorziening lijkt haast een open deur, maar het is toch voor veel mensen helemaal niet zo vanzelfsprekend. Zo werkt de vraag ‘wat zou je zelf willen?’ bij heel veel kwesties verhelderend. Maar veel mensen zijn het verleerd om die vraag uit te spreken. Het is in de relatie tussen hulpverlener en cliënt niet vanzelfsprekend dat de laatste zegt: ik heb een voorstel.
Geen blauwdruk
Het vormgeven van dit project vereist dat de vragen die we stellen heel open zijn. Het gaat om wezenlijk dingen als: Hoe ziet voor jou de ideale begeleiding eruit? Wat is jouw ideale woonsituatie? Als projectleider moet ik meer coachen dan invullen.
Er is dus nog heel veel open. Maar bewoners en hun naasten krijgen de regie, dat staat vast. Het worden niet zomaar gewone woonvoorziening volgens een bekende blauwdruk. Als het daarop zou uitdraaien, dan zullen de woningen heus niet leegstaan, maar dan is het experiment wat mij betreft mislukt.
In gesprek
De komende tijd ga ik met heel veel mensen in gesprek. Met JES bijvoorbeeld, de opvang in zelfbeheer. Dat is weliswaar hele andere voorziening, maar wel in eigen beheer, daar kunnen we ongetwijfeld veel van opsteken. Zij willen bijvoorbeeld geen verslaving in huis. Het gebruik van harddrugs lijkt mij ook niet wenselijk in deze voorzieningen, maar het is uiteindelijk niet aan mij, dat is opnieuw iets waarover we in eerste instantie met de groep in gesprek moeten gaan.
Toekomst
Het is een heel interessant initiatief. Misschien wordt dit wel de woonvoorziening van de toekomst. Voorlopig is het de grootste een uitdaging om de juiste bewoners voor de voorzieningen te vinden. Mensen die zich echt willen committeren aan zelfbeheer en die een of meer betrokken naasten hebben. Zodat je als groep de handen ervoor op elkaar krijgt. Vanaf november ga ik mogelijke bewoners en hun naasten benaderen. Dan begint mijn werk pas echt. Ik ben erg benieuwd.’