Er ligt nog volop sneeuw rond het kantoor in Diemen tijdens het interview met Bram Ploeger en Marcel van den Akker, respectievelijk begeleider en bewoner van onze afdeling VIP, wat staat voor vroege interventie bij psychose. VIP biedt jongeren van 18 tot 25 jaar beschermd en begeleid wonen in de containers van het studentencomplex aan de Bergwijkdreef in Diemen en is een samenwerkingsverband van woonstichting De Key, het AMC en HVO-Querido.
VIP breidt op dat moment net uit van 18 naar 24 bewoners dus vinden er sollicitatiegesprekken plaats voor de versterking van het team. Beiden zitten in de sollicitatiecommissie.
Bram Ploeger: ‘Ik mag er natuurlijk niks over zeggen, maar er zaten zeker goede kandidaten bij. De meesten vonden het wel positief dat er ook cliënten in de commissie zaten. Het is boeiend om te zien hoe kandidaten zich optellen ten opzichte van cliënten. Je ziet toch dat een enkeling een beetje directief gaat doen. Misschien zijn mensen zich wel niet eens bewust dat ze intimiderend kunnen overkomen, maar dat moet je als hulpverlener wel beseffen.
VIP-cliënten wonen in een een studentencomplex, dus tussen leeftijdgenoten. Onze bewoners hebben meer last van de studenten dan andersom. Toch is het resultaat tot dusver positief, dat komt omdat alle partijen zich goed inzetten. De woningcorporatie staat er vierkant achter en wij hebben heel goed contact met het behandelteam van het AMC.’
Eigen initiatief
Marcel van den Akker: ‘Je woont op jezelf. Zo’n container is best oké, althans in je eentje, met zijn tweeën is het een beetje krap. Iedereen woont verspreid door het complex, niet met zijn allen naast elkaar. Het is niet geheim dat wij hier wonen, dat gebeurt in alle openheid, maar er staat geen VIP op mijn voordeur. De begeleiding is ook individueel. Wel eten we iedere week een keer samen met de andere cliënten en gaan we samen sporten. Je komt dan wat dichter tot elkaar, het is toch iets wat je samen beleeft. Gezelligheid staat daarbij op de eerste plek.’
Marcel en Bram
Bram Ploeger: ‘Wij gaan uit van de zelfstandigheid van mensen, wij nemen ze niet bij de hand. Wij proberen cliënten zoveel mogelijk los te laten en op eigen benen te laten staan. Wij willen ze wel zoveel mogelijk meegeven. Daarbij is het een voordeel dat we met jongvolwassenen werken, die zijn meestal behoorlijk leergierig en voor dingen enthousiast te krijgen. Dingen die mensen op eigen initiatief doen, werken altijd beter dan dingen die worden opgelegd. Je moet daar als hulpverlener een evenwicht in zoeken.’
Marcel van den Akker: ‘Je merkt dat je bij VIP de vrije hand wordt gelaten, dat voelt prettig. Je wordt niet gepusht. Zo besef ik nog beter dat het uit mezelf moet komen. Ik ben al jarenlang met computers bezig, ik heb ook een paar jaar als programmeur gewerkt. Nu volg ik een opleiding tot spiritueel therapeut. Ik wil mezelf ontwikkelen, ik ben geïnteresseerd in filosofische vragen, ik probeer bewust te leven. Het begeleid wonen is iets tijdelijks. Ik wil wel in of bij de stad blijven wonen.’
Avontuur
Bram Ploeger: ‘Waarom de VIP-aanpak succes heeft? Ik denk omdat wij redelijk specifiek kunnen inspelen op specifieke vragen van een specifieke doelgroep. Daar kun je bedreven in raken. Het is bovendien een goede samenwerking, er zijn korte lijnen, er is goed onderling contact met de behandelaars. En we hebben natuurlijk een goed team. De meeste collega’s zij er vanaf het de kinderschoenen bij betrokken geweest en hebben het project zelf mede naar eigen inzicht vorm gegeven. Het is leuk en spannend om iets op te zetten, je moet veel improviseren en zoeken, maar het is ook best zwaar. We hebben veel geleerd in het diepe.’
Marcel van den Akker: ‘Volgens mij is de richtlijn voor begeleid wonen een jaar en voor beschermd wonen ongeveer drie jaar. Ik woon nu anderhalf jaar bij VIP. Ik studeer, ik lees, ik werk met de computer, ik kijk films, ik heb een vriendin. Bij een psychose betrek je alles op jezelf, je leven is daarmee een groot avontuur. Als geen psychose hebt, lijkt het leven soms een beetje saai, een beetje gewoon. Daar moet je voor jezelf iets op vinden, om dat te compenseren. Drugs ligt dan voor de hand, maar dat kan ook juist een medekatalysator van psychoses zijn, dus is bijvoorbeeld creativiteit, zoals muziek, een betere keuze.’
Balans
Bram Ploeger: ‘Het is de kunst om een balans te vinden tussen onder- en overvragen. Je hebt per bewoner met een complexe casus te maken. Er zijn veel vragen, veel wensen, maar ook beperkingen. Je moet goed inschatten wat iemand aankan en mensen ook goed vertellen war ze kunnen verwachten, wat realistisch is. Het leuke is de dynamiek ik het contact. Deze doelgroep daagt en nodigt je uit om in te spelen op hun groei en ontwikkeling. Dat is iets heel positiefs, dat je kunt bijdragen aan het fundament dat mensen voor de rest van hun leven voor zichzelf bouwen. Je helpt een maatschappelijke aansluiting te maken, je nodigt jonge mensen uit om deel te nemen en roept een halt toe aan chroniciteit. Door snel in te grijpen, krijgen mensen hun leven weer op de rails en voorkom je maatschappelijke teloorgang.’
Stigma
Marcel van den Akker: ‘Als je het zuiver medisch-biologisch bekijkt, ben je een patiënt, maar dat is maar één kant van het verhaal. Je moet er wel mee om leren gaan, maar je schiet er weinig mee op om je alleen maar als patiënt of slachtoffer te zien. Psychiatrische ziekten komen wel meer uit de taboesfeer. Ik vertel mijn werkgever nu gewoon dat ik psychosen heb gehad. Eén op de vijf mensen is wel eens depressief, dat zag ik laatst op een billboard. Iedereen kent wel iemand die ooit opgenomen is geweest. Dat is ook het fijne van dit VIP-programma, het is niet stigmatiserend.’
