Afgelopen vrijdag ontving de Elandsstraat, onze 24-uurs woonvoorziening voor jongvolwassenen in de Jordaan, een delegatie van twintig vakgenoten uit Slovenië. De groep bestaat uit medewerkers van Mladinski dom Jarše, een jeugdcentrum in Ljubljana dat jongeren met psychosociale en gedragsproblemen opvangt. Deze organisatie biedt zowel onderwijs als huisvesting om jonge mensen te ondersteunen in hun ontwikkeling.
De Sloveense organisatie is bezig met het opzetten van nieuwe initiatieven voor kansarme jongeren, zoals begeleid zelfstandig wonen. Tijdens hun studiereis naar Amsterdam maken ze kennis met de visie, methodiek en aanpak van HVO-Querido in de zorg voor jongvolwassenen. Naast de Elandsstraat bezoeken ze ook andere instellingen zoals Levvel, perMens en de Universiteit van Amsterdam om ideeën en inspiratie op te doen.
Nieuwe collega’s verwelkomen
De collega’s uit Slovenië worden bij de Elandsstraat ontvangen door mentor Widad Sitti, zorgcoördinator Danny van Ingen en teammanager Enno Postema, die de Elandsstraat al meer dan zeventien jaar leidt. Widad vertelt in vloeiend Engels over de locatie, de jonge bewoners en onze manier van werken. Zo leren wij ook iets over deze relatief nieuwe collega’s. De Elandsstraat heeft weliswaar een lange geschiedenis – de voorziening komt voort uit de Verbreiding, opgericht in 1847- maar is pas sinds dit jaar onderdeel van HVO-Querido.
Bezoekers, bewoners en medewerkers voor het pand van de Elandsstraat in de Jordaan
Verschillen en overeenkomsten
Widad vertelt dat de Elandsstraat 21 jongvolwassenen tussen de 18 en 23 jaar opvangt. Dit zijn kwetsbare jongeren uit kwetsbare gezinnen met problemen op het gebied van dagbesteding, financiën, verslaving, geestelijke gezondheidszorg en justitie. Tijdens haar verhaal stelden de bezoekers veel vragen, waardoor zowel de verschillen als de overeenkomsten tussen het werk in Ljubljana en Amsterdam duidelijk worden. Zo worden in Slovenië jongere bewoners opgevangen, namelijk van 12 tot 18 jaar. Een ander verschil is de wetgeving: in Slovenië mag zorg uitsluitend door de staat worden geleverd en jongeren worden op last van de rechter geplaatst. In de Elandsstraat verblijven de jongeren echter vrijwillig.
Zelfredzaamheid en begeleiding
Als jongeren na een screening door de GGD via de veldtafel bij de Elandsstraat worden geplaatst, volgt een observatieperiode van ongeveer drie maanden. Tijdens deze periode wordt gekeken wat er aan de hand is, of de jongere inzicht heeft in de eigen situatie, wat de hulpvragen zijn en of het gaat om ‘niet kunnen’ of ‘niet willen’. Een verblijf bij de Elandsstraat duurt gemiddeld een jaar, maar kan in sommige gevallen ook twee jaar duren. Widad benadrukt dat de jongeren veel tijd nodig hebben om de benodigde stappen te zetten en dat er sprake is van wachtlijsten. De meeste jongeren stromen door naar Samen Thuis.
Succes en terugval
Over de resultaten en mogelijke terugval kan Widad trots vertellen dat het slagingspercentage van de Elandsstraat hoog is. Ongeveer tachtig procent van de bewoners stroomt succesvol door. Dit succes is volgens haar te danken aan een combinatie van factoren: de Elandsstraat hanteert een strikte en duidelijke structuur, maar biedt ook veel zorg, aandacht en ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. ‘We zijn strak op de regels, maar zacht op de persoon,’ legt Widad uit. Op deze manier bouwen de medewerkers een band op met de bewoners en ontstaat er vertrouwen.
Terugkomen
Enno merkt op dat jongeren in het begin vaak moeite hebben met de regels en structuur bij de Elandsstraat. ‘Soms hebben ze echt een hekel aan ons,’ zegt hij. ‘We bemoeien ons met alles: op tijd maar bed, op tijd opstaan, een invulling van de dag hebben. Dat is vaak nieuw voor deze jongeren en leidt soms tot verzet.’ Maar na verloop van tijd beginnen ze in te zien dat onze bemoeienis uit zorg voortkomt. ‘Bijna alle doorgestroomde jongeren komen na een tijdje langs om te vertellen wat ze hebben meegenomen van de Elandsstraat,’ vervolgt Enno. ‘En wat ze bijna allemaal zeggen, is: structuur!’
Veiligheid en vertrouwen
De Sloveense bezoekers vragen of ze samen met de jongeren eten. ‘Zeker,’ antwoordt Widad. ‘Om jongeren te binden, heb je niet alleen regels nodig, maar ook een goede sfeer. We doen veel dingen samen: eten, naar muziek luisteren, muziek maken, dansen en vooral lachen. Met de juiste professionele afstand mogen de jongeren ons ook een beetje leren kennen. Je kunt immers alleen presteren als je je veilig voelt.’
Herkenning en verschillen
Er is ook herkenning tussen de Sloveense bezoekers en de medewerkers van de Elandsstraat als het onderwerp druggebruik ter sprake komt. Bij de Elandsstraat wordt cannabis het meest gebruikt, gevolgd door ketamine, lachgas, medicijnen (benzo’s) en alcohol. Widad, Danny en Enno schrikken als ze horen dat jongeren in Ljubljana ook cocaïne en heroïne gebruiken.
Een tweede kans
En als jongeren niet gehoorzamen? Enno vertelt dat medewerkers van de Elandsstraat heel veel uitleggen, keer op keer. ‘Jongeren moeten niet iets doen omdat wij dat willen, ze moeten inzien dat het hen helpt. We hebben een lange adem, zelfs bij ongewenst gedrag. Soms zetten we noodgedwongen een time-out in, maar we laten de jongere maar zelden los.’
‘Dit geeft de jongeren vertrouwen en laat zien dat we met ze willen bouwen. Wij geloven dat we met structuur, zorg en aandacht uiteindelijk winnen,’ voegt Widad toe. Danny vult aan: ‘Je kunt bij ons fouten maken, maar je moet er wel van leren. Je krijgt altijd een volgende kans; we laten onze jongeren nooit zomaar los.’
Bij de Elandsstraat geloven we in tough love: met duidelijke regels, veel zorg en een persoonlijke benadering helpen we jongeren om zichzelf te ontwikkelen en klaar te maken voor een zo zelfstandig mogelijk leven.
