Indrukwekkend, vindt Maarten van Ooijen het verhaal van het 23-jarige slachtoffer van mensenhandel dat hij zojuist heeft gehoord. Hij is erg onder de indruk van wat zij aan ellende op tafel legt. Wat tors je dan allemaal mee? De staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) sprak haar gisteren bij zijn werkbezoek aan het ACM, het Amsterdams Coördinatiepunt Mensenhandel van HVO-Querido.
Naast vertegenwoordigers van VWS bestaat de delegatie uit de burgemeesters Annette Bronsvoort en Robbert-Jan van Duijn en wethouder Marcelle Hendrickx. Deze bestuurders hebben in de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) mensenhandel in hun portefeuille. Hebben. Ook directeur Victor Jammers van CoMensha is van de partij.
Het bezoek is een initiatief van het Mensenhandel Field Lab, waarin HVO-Querido wordt vertegenwoordigd door zorgcoördinator Mill Bijnen, die al achttien jaar met deze doelgroep werkt. De directe aanleiding voor het bezoek is het grote tekort aan opvangplaatsen voor slachtoffers van mensenhandel. Het doel is om samen te kijken naar mogelijke oplossingen.
Twee keer per week geen plek
‘Gemiddeld zijn er twee slachtoffers per week die niet geplaatst kunnen worden in een veilige opvang,’ vertelt teammanager Sabrina Knijf, die al tien jaar met veel passie is betrokken bij het ACM. ‘Stelt u zich eens voor, dat je je in een zeer onveilige situatie bevind, waarin je stelselmatig wordt verkracht, bedreigd, in je vrijheid wordt beperkt en overuren moet draaien om daar vervolgens financieel weinig tot niets aan over te houden. Na lang wikken en wegen sta je eindelijk op het punt dat je hulp durft te vragen. En dan kan je helemaal nergens terecht omdat er geen opvangplek voor jou is. Wij vinden dat niet acceptabel.’
VWS en VNG bezoeken het ACM om het tekort aan opvangplaatsen voor slachtoffers van mensenhandel te bespreken
Stabiel thuis
‘Decisions are made by those who show up,’ grapt staatssecretaris Maarten van Ooijen. Hij doelt hiermee op het feit dat aanvankelijk ook Eric van der Burg, zijn collega van Justitie en Veiligheid, bij dit bezoek zou aanschuiven. Door de politieke actualiteit kan dit niet doorgaan. Volgens Van Ooijen is de aanwezigheid van minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting ook gewenst. Het gaat immers ook om de doorstroom van mensen uit de opvang naar reguliere woningen. ‘Een stabiel thuis hoort daarbij,’ aldus de staatssecretaris.
Volgens Van Ooijen gaat het bij mensenhandel gelukkig om een kleine groep. Niet wat betreft de ernst van de situatie, maar getalsmatig. Dat maakt het des te schrijnender dat we deze mensen niet genoeg opvang kunnen bieden. Hij noemde het ACM op dit gebied ‘een van de beste mogelijkheden die we in ons land hebben.’
Voor alle slachtoffers
In Amsterdam speelt het tekort aan opvang voor slachtoffers van mensenhandel niet, de gemeente financiert hiervoor namelijk zestien plaatsen. ‘Maar wij vinden dat alle slachtoffers in het land recht hebben op een plek,’ aldus Mill Bijnen.
Barbra Velthuizen, directeur zorg bij HVO-Querido, is dan ook blij met het commitment van de VNG op dit onderwerp. Zij benadrukt dat de opvang en begeleiding van slachtoffers van mensenhandel een specialisme is. Daarbij is enige schaalgrootte van belang om de expertise veilig te stellen en voldoende goed gekwalificeerde medewerkers aan te kunnen blijven trekken.
Teammanager Sabrina Knijf en staatssecretaris Maarten van Ooijen
Versnipperd
Er blijkt een aantal belemmerende factoren te zijn. Een van de complicerende factoren daarbij zijn de verschillende financieringsstromen voor verschillende plaatsen. Alleen het ACM kent er wel zes of zeven. Dat leidt tot onnodige versnippering van geld en expertise. Het ACM pleit daarom voor een meer centrale aanpak bij de opvang van slachtoffers van mensenhandel.
Daarnaast hanteren enkele organisaties verschillende contra-indicaties. Dat betekent dat er bijvoorbeeld geen opvangplekken beschikbaar zijn voor mensen met verslavingsproblematiek, psychiatrische kwetsbaarheid of een licht verstandelijke beperking. De staatsecretaris vindt dit ongelofelijk. Je kunt toch niet zeggen: kick eerst maar af, pas dan is er plaats voor jou in de opvang? Bij het ACM gelden overigens geen contra-indicaties. Het is ook geen eis dat de cliënt gemotiveerd is voor begeleiding. ‘Je kunt nu eenmaal niet zoveel issues tegelijk aanpakken in je leven,’ aldus Mill Bijnen.
Centraal
Volgens het ACM moeten er in Nederland een aantal, drie tot vijf, grote centra komen voor de opvang van slachtoffers van mensenhandel, waar alle expertise samenkomt. We moeten vooral stoppen met nog meer organisaties erbij op dit onderwerp. Door expertise en capaciteit te concentreren zijn we goedkoper uit.
Dichtbij
Burgemeester Annette Bronsvoort, landelijke portefeuillehouder aanpak mensenhandel, vindt het verhaal van het slachtoffer onvoorstelbaar indrukwekkend. ‘Ik ben erg onder de indruk van hoe jullie het hier doen. En ik ben echt klaar met alle schotjes. Laten we ongehoorzaam alles bij elkaar brengen.’
‘Ik ben nu tien jaar wethouder in Tilburg,’ zegt Marcelle Hendrickx, ‘maar elke keer grijpt zo’n verhaal me enorm aan. We moeten er over nadenken hoe we het netwerk van slachtoffers weerbaarder kunnen maken.’
‘Als bestuurder maak je het snel abstract,’ aldus burgemeester Robbert-Jan van Duijn, portefeuillehouder aanpak mensenhandel in de regio Haaglanden, aan het slot van het bezoek. ‘We hebben het over aantallen, over geld en over beleidskaders. Zo’n bezoek als dit maakt dat het heel dichtbij komt. Want de praktijk is altijd anders en hier spreek je met de mensen om wie het gaat.’
