Vandaag is het Nationaal Actieplan Dakloosheid Eerst een huis officieel verschenen. Staatssecretaris Van Ooijen (VWS) en minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) presenteerden het plan in het Muntgebouw in Utrecht. Zo’n 300 medewerkers met ervaringskennis en medewerkers van zorgaanbieders, gemeentes, kennisinstituten en ministeries waren hierbij aanwezig.
Dit plan is heel hard nodig vanwege de (forse) stijging van het aantal daklozen de afgelopen 10 jaar. Het plan is samen met de gehele sector en met mensen met ervaringskennis gemaakt. Ook HVO-Querido heeft hieraan bijgedragen.
Het nationaal actieplan vraagt Nederland om anders om te gaan met dakloosheid. Niet de opvang, maar een plek om te wonen, staat aan de basis van elk hulpverleningstraject.
Welke kansen ziet HVO-Querido?
Wij staan achter het plan dat vandaag is gepresenteerd. We willen een aantal punten eruit lichten die aansluiten bij dit plan en waarvoor we grote kansen zien in de gemeenten waarin wij werken:
Preventie: voorkom verergering van problemen
Steeds meer mensen zijn dakloos, maar een deel heeft geen of nauwelijks psychische klachten of verslaving. Deze groep wordt bestempeld als ‘economisch daklozen’. Steeds meer van deze Nederlanders wonen in vakantieparken, slapen in hun auto of zelfs op straat en krijgen moeilijk toegang tot tijdelijke opvang en ondersteuning.
Echter, hoe langer iemand op straat leeft, hoe slechter het met iemand gaat. In de praktijk bestaat er een grote groep dakloze mensen met een lichte ondersteuningsbehoefte. Zij zijn dakloos, maar ‘te goed’ om een MO-indicatie te krijgen. We pleiten ervoor om het onderscheid zelfredzaam en niet zelfredzaam los te laten. Als je dakloos bent, moet je hulp krijgen!
Wachtlijstbegeleiding: aan de slag met je netwerk
Een woonplek is een mensenrecht, maar helaas is er groot een tekort aan huurwoningen. Voor mensen die een woning én begeleiding nodig hebben, geldt dat de problemen toenemen zolang ze deze niet hebben. Daarom hebben HVO-Querido, Cordaan, Leger des Heils en perMens samen een aanpak ontwikkeld om mensen die normaalgesproken moeten wachten direct te begeleiden. Op 1 juli 2022 boden de vier zorgaanbieders de zogenoemde netwerkondersteuning aan 178 Amsterdammers op de wachtlijst. Dit levert veelal een netwerk op dat blijvend is. Ook als er geen begeleiding van ons meer nodig is.
Jongeren: De Brug
Op hun 18e zien instanties jongeren vaak als volwassenen waardoor ze plotseling over eigen zaken moeten beslissen. Dat kan niet iedereen en jongeren die jeugdhulp krijgen verdienen extra aandacht. Samen met de Centrale Toegang in Amsterdam verbeteren aanbieders jeugdhulp en MO/BW het proces van instroom en doorstroom voor jongeren vanaf 17 jaar. Waar nodig zetten we voor jongeren vanaf 17,5 jaar via ‘brugmodules’ over en weer medewerkers en expertise in, zodat jongeren een integraal traject doorlopen.
Nieuwe woonvormen: community living en wooncirkels*
Voor duurzaam herstel is het hebben van een eigen plek essentieel. Voor de meeste mensen is dat een eigen woning. HVO-Querido is er trots op dat er in Amsterdam al jaarlijks 800 sociale huurwoningen beschikbaar komen voor mensen die dak- of thuisloos zijn.
Niet iedereen kan helemaal zelfstandig wonen. Sommige mensen hebben als gevolg van hun kwetsbaarheid veel zorg in de nabijheid nodig. Ook voor deze mensen kunnen we het verschil maken: nieuwe woonconcepten zoals wooncirkels en community living maken het mogelijk voor mensen met meer behoefte aan zorg om zelfstandig te wonen én mee te doen in de wijk. Bijkomend voordeel is dat deze concepten minder kosten, zodat we met hetzelfde budget meer mensen kunnen helpen.
Principes uit het actieplan
Onderstaande zes met elkaar samenhangende leidende principes vormen de komende jaren het kompas van het landelijke beleid. Deze sluiten goed aan bij de manier waarop we bij HVO-Querido (al) werken en willen werken. Dat is niet zo vreemd: ze zijn ontleend aan de principes van Housing First, een werkwijze die HVO-Querido al sinds 2007 hanteert.
1. Voorkomen is beter dan genezen. Dus meer aandacht voor preventie.
2. Huisvesting is een mensenrecht. Mensen kunnen het liefst direct en zonder tijdelijke voorzieningen in een omgeving wonen die voor hen zo veel mogelijk een thuis is. En anders zo snel mogelijk.
3. Scheiden van wonen en zorg. ‘De (toegang tot) huisvesting is gescheiden van zorg en behandeling. Er worden geen eisen gesteld die niet ook voor andere burgers gelden, voor zover de veiligheid en de leefbaarheid in een buurt dit toelaat. Een woning is een voorwaarde voor iemand om zijn leven zelf in te kunnen richten en daar zelf samen met zijn omgeving regie over te nemen.
4. Respect voor keuze en eigen regie van mensen
5. Ondersteuning is gericht op herstel
6. Ondersteuning is flexibel en op maat
*Community Living Volwaardig meedoen in de samenleving is een grote wens van veel van onze cliënten. Daarom hebben wij community living ontwikkeld: projecten waar mensen met en zonder ondersteuning gemengd wonen. Op elke locatie is een community builder actief die de verbinding met de wijk stimuleert. Inmiddels hebben 95 volwassenen, 77 jongeren en 15 gezinnen een eigen thuis gevonden in zes complexen (Overhoecks, Grasweg, De Goudvink, De Lieven, De Eenhoorn en de Finish). Wij hebben plannen voor 84 extra plekken in drie nieuwe complexen: de August (2023), Het Rivierenhuis (2025) en Oosterburg (2026).
Wooncirkels Stedelijk onderzoek laat zien dat een kwart van de cliënten die lang gebruik maken van Beschermd Verblijf passender gehuisvest is in een wooncirkel (een cluster van zelfstandige woningen op loopafstand van een zorgpunt). Cliënten ervaren een eigen thuis, verbinding met de wijk en ondersteuning die meebeweegt met hun behoefte.
