HVO-Querido biedt op drie locaties in Amsterdam opvang en onderdak aan in totaal 345 zogeheten ongedocumenteerden, mensen zonder verblijfsvergunning. In deze bed, bad en broodlocaties heerst een sober regime. Het gaat hier om de Walborg (110 bewoners) in Buitenveldert, de Schuitenhuisstraat (75 bewoners) in Osdorp en de Derkinderenstraat (150 bewoners) in Slotervaart. Conrad Köckert, teammanager van deze drie locaties, vertelt wat de ontwikkelingen zijn rond ongedocumenteerden in de stad.
Het verschil tussen de bewoners van de Derkinderenstraat, de Schuitenhuisstraat en de Walborg betreft alleen hun status als vreemdeling. Waar in de laatste twee voorzieningen grotendeels uitgeprocedeerde asielzoekers wonen, herbergt de eerste ook mensen met een inreisverbod, mensen uit veilige landen en Dublin-claimanten.
‘Sinds enige tijd, sinds 24 december van het vorige jaar om precies te zijn, is er een aantal veranderingen doorgevoerd bij onze opvanglocaties voor ongedocumenteerden,’ aldus Conrad Köckert. ‘De belangrijkste is dat we van een nachtopvang een 24-uursopvang zijn geworden. Onze bewoners hoeven overdag niet meer de straat op, maar mogen als ze dag willen de hele dag binnen blijven. Amsterdam heeft dat om humanitaire redenen besloten en het is voor onze cliënten echt een stap vooruit.
Talenten
Op de locatie Derkinderenstraat hebben we bovendien een keuken voor bewoners ingericht waar ze zelf kunnen koken. Dat is een enorme vooruitgang. Het is bovendien normaal, vrijwel alle Amsterdammers zorgen toch zelf voor hun eten? Het past ook bij ons streven om de zelfstandigheid van onze bewoners te bevorderen, om hun talenten te gebruiken.
Wij letten natuurlijk wel op zaken als hygiëne en brandveiligheid.
Bewoners krijgen 40 euro per week om eten van te kopen. Met corveetaken kunnen ze nog eens 10 euro verdienen.
Teammanager Conrad Köckert
Rustig
In het begin waren veel mensen bang dat het rommelig zou worden, maar het gaat heel goed, heel rustig en organisch, bewoners zijn er echt blij mee. De meesten komen uit een andere cultuur dan de onze, zij vinden het fijn om hun eigen gerechten te kunnen maken. Je ziet ook allerlei vormen van samenwerking ontstaan. Mensen uit Eritrea eten bijvoorbeeld vaak van een soort pannenkoeken of plat brood. Het is onhandig als iedereen die voor zichzelf moet bakken en we zien dan ook dat enkele mensen dat voor de hele groep doen. Zo activeren we hun vermogen om zelf dingen te organiseren.’
Meer vrijheid
Michael (1991) komt uit Eritrea waar hij in een kruidenierswinkel werkte. Voordat hij in de Derkinderenstraat kwam wonen verbleef hij in de Havenstraat, een inmiddels gesloten BBB-opvang van HVO-Querido, en daarvoor in Den Helder. Michael gaat twee dagen per week naar Nederlandse les. Hij is blij met het feit dat de opvang nu 24 uur open is. ‘You can stay, you can go, that’s okay. We have a little more freedom now,’ aldus Michael. Zelf koken bevalt hem ook goed. Soms leest hij wat, hij luistert naar muziek, praat met vrienden en hij voetbalt. Liever zou hij gaan werken, maar dat mag niet. Michael wil graag in Nederland blijven en zijn vrouw uit Eritrea laten overkomen. ‘I want to improve my life.’
Kleinschaliger opvang
‘Daarnaast is de gemeente Amsterdam van plan om ongedocumenteerden vanaf deze zomer een stuk kleinschaliger op te vangen en te huisvesten,’ vervolgt Conrad Köckert. ‘Dus niet meer in panden met 150 mensen bij elkaar, maar in veel kleinere groepen van ongeveer 50 bewoners of minder. Die panden worden momenteel gezocht, dat valt natuurlijk niet mee, want woonruimte is schaars in Amsterdam. De gemeente heeft een al een paar panden op het oog, er hebben lijstjes met mogelijke adressen in De Telegraaf en Het Parool gestaan. Het houdt de gemoederen bezig, onze doelgroep geeft nu eenmaal altijd reuring. Er zijn ook al avonden georganiseerd voor omwonenden, daar hebben wij ook aan meegewerkt door voorlichting te geven over de doelgroep en onze werkwijze. Maar dat wil niet automatisch zeggen dat die panden het ook zullen worden, de gemeente is er gewoon nog niet uit.
Een bewoner van de Derkinderenstraat in de keuken
Kruisbestuiving
Opvanglocaties wekken weerstand. Het gaat er niet altijd genuanceerd aan toe. We komen ook veel mensen tegen die ongedocumenteerden een plek willen geven, maar niet per se in hun buurt. Op de huidige locaties gaat het goed, er is geen overlast, het contact met de buurt is prima, er zijn behoorlijk wat mensen die ons een warm hart toedragen. Er ontstaat steeds meer kruisbestuiving tussen omwonenden en onze bewoners. We zijn behoorlijk goed in de wijken geland. Hoewel de taalbarrière en de tijdelijkheid van de opvang daar niet aan bijdragen zou het fijn zijn als er nog meer verbinding tot stand zou komen. Dus als je iets leuks wilt organiseren met onze bewoners dan juichen we dat toe en nodigen we je van harte uit om contact met ons op te nemen.
Ervaring en expertise
Er moet iets gebeuren, want van alle drie de panden waar we nu ongedocumenteerden huisvesten, loopt dit jaar het huurcontract af. Die verhuizingen worden nog een hele klus, dat gaan we gefaseerd aanpakken.
HVO-Querido heeft ook ingeschreven op het Uitvoeringsplan 24-uursopvang ongedocumenteerden van de gemeente, wij werken immers al een hele tijd met deze doelgroep, wij hebben behoorlijk wat ervaring en expertise opgebouwd. Eind april zullen we horen of we hier gedurende anderhalf jaar subsidie voor krijgen.
Met de nieuwe situatie van kleinschalige 24-uursopvang verdwijnt feitelijk de BBB, de bed, bad en broodvoorziening. Daar zal niemand echt rouwig om zijn. Nachtopvang is weliswaar beter dan niks, maar het was wel heel erg sober en basaal.
Ontwikkeling
Tot nu toe hebben we ongedocumenteerden eigenlijk vooral weggestopt. Nu kunnen we eindelijk werk gaan maken van de ontwikkeling van deze mensen en ze een perspectief bieden. Dat wilden wij al heel lang. HVO-Querido heeft actief meegewerkt aan de totstandkoming van dit nieuwe beleid.
De gemeente heeft de ongedocumenteerden weliswaar ingelicht over deze op handen zijnde veranderingen, maar ze leven heel erg van dag tot dag, ik weet niet of ze er allemaal al van doordrongen zijn.
Verbeteren
Het boeiende van dit werk is dat het Umfeld voortdurend in beweging is. Wij hebben nu de kans gekregen om mee te schrijven aan het beleid om de situatie van onze cliënten te kunnen verbeteren. Je hebt altijd het spanningsveld tussen de wettelijke kaders en de belangen van de cliënten. In principe hebben zij geen recht op verblijf in ons land, maar ze zijn er nu eenmaal wel. Dus we moeten er iets mee, als stad.
Nu kunnen we er niet alleen voor zorgen dat ze niet op straat hoeven te verblijven, maar ook dat ze werkelijk weer richting kunnen gaan geven aan hun leven en zelf de regie kunnen pakken.’
Rust
Karim (1968) is een echte stadsjongen uit Algiers in Algerije en woont al 21 jaar in Nederland. In zijn thuisland had hij aanvankelijk een goed en normaal leven. Hij zat tot zijn 18e op school en toen ging hij in militaire dienst. Daarna zou hij gaan werken maar toen werd hij opnieuw opgeroepen door het leger om zogeheten terroristen in eigen land te bestrijden en daar voelde Karim niet voor en dus vertrok hij naar Nederland met een visum voor de Benelux. ‘Ik dacht: ik ga terug als het rustig is,’ aldus Karim. Hij is goed te spreken op de opvang aan de Derkinderenstraat. ‘Ik krijg hier rust,’ zegt Karim, ‘het is een goede plek. Je hebt goede douches, er is tv, internet, wat wil je nog meer. Het is een soort studentenhuis.
Groot en schoon
Zelf koken is ook goed, je hebt iets te doen, het is een soort ontspanning. Het is hier groot en vooral schoon. Echt alles is hier schoon, veel beter dan de Havenstraat. Niemand kan hier klagen, iedereen heeft hier problemen waar hij zorgen over heeft, maar niet over de opvang.
Dit helpt mij om mijn zaken voor elkaar te krijgen. Met mijn papieren komt het goed, dat weet ik. Dan ga ik meer voor mijn zoontje van 8 zorgen. Hij woont bij zijn moeder, we hebben een omgangsregeling, ik zie hem een uurtje per week, dat is heel erg weinig.’
Kijk hier voor meer informatie over het beleid rond ongedocumenteerden van de gemeente Amsterdam.
