Veel hulpverleners ervaren morele dilemma’s door de coronacrisis. Dat blijkt uit onderzoek naar de effecten Covid-19 op de hulpverlening aan kwetsbare groepen door de Vrije Universiteit Amsterdam samen met GGD Amsterdam, Leger des Heils Amsterdam, HVO-Querido en De Regenboog Groep.
Hulpverleners vragen zich bijvoorbeeld af of ze voorrang moeten geven aan direct contact als dat beter is voor de zorg, ook al brengt dat risico’s met zich mee. Of moeten ze juist afstand houden en digitale middelen gebruiken? Ook worstelen ze met de afweging tussen individuele en groepsbelangen. Moeten begeleiders thuis hun contacten beperken om zo voor hun cliënten het risico zo klein mogelijk te maken?
Effecten op kwetsbare mensen
Het eerste rapport van het door ZonMw gesubsidieerde onderzoek geeft een overzicht van de effecten van de coronacrisis op kwetsbare mensen in Amsterdam en van de ingrijpende veranderingen in de hulpverlening. De belangrijkste aanpassingen zijn thuiswerken, afstand houden, digitalisering van contact, verminderen van bezoekers, het sluiten van de deuren van locaties en het realiseren van nachtopvang.
De effecten hiervan zijn zowel positief als negatief. Het is gunstig dat het aantal Covid-19 besmettingen relatief laag is gebleven. Mogelijk doordat kwetsbare mensen al sociaal geïsoleerd leven, door succesvolle isolatie, of door een grotere resistentie. Ook de nachtopvang heeft duidelijk positieve effecten: door de mentale rust kunnen mensen een nieuw hulpverleningstraject beginnen. Een negatief effect is dat sommige problemen, zoals psychoses en vervuiling, escaleerden door minder contact en toezicht.
Psychische problemen toegenomen
De effecten van Covid-19 blijken per groep verschillend. Een interessante observatie is dat het aantal virusbesmettingen onder de kwetsbare groepen lager lijkt te zijn gebleven dan werd verwacht. Dit geldt ook voor een groot deel van de cliënten op woonlocaties. Daarnaast is bij de groep die sterk afhankelijk is van zorg geconstateerd dat de psychische problemen zijn toegenomen. De grootste negatieve effecten zijn zichtbaar bij mensen die juist op weg waren naar een meer zelfredzaam bestaan en waar dit proces stil kwam te liggen. Dat heeft in soms tot forse terugval geleid. Het tegenovergestelde effect is gezien bij mensen die meer dan verwacht in staat zijn om zelfstandig te leven en een beroep te doen op hun eigen netwerk.
Aanbevelingen
De onderzoekers komen met een aantal aanbevelingen. Ze stellen dat organisaties moeten zoeken naar mogelijkheden om de ervaren dilemma’s op een structurele en open manier te bespreken. Ook stellen ze voor om het om het positieve effect van de nachtopvang mee te wegen in het bepalen van beleid rond opvang en huisvesting van dakloze mensen.
Verder lezen
Kwetsbaar in Amsterdam Tussentijdse rapportage – Vrije Universiteit Amsterdam (vu.nl)
Samenvatting Kwetsbaar in Amsterdam: Effecten Covid-19 en hulpverlening aan kwetsbare groepen – Vrije Universiteit Amsterdam (vu.nl)
