Burgemeester Femke Halsema bezocht met een groep Amsterdamse jongeren het voormalige Duitse concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz. In de Tweede Wereldoorlog werden hier ruim een miljoen Joden en tienduizenden Polen, Roma en Sinti vermoord. De reis is bedoeld om het bewustzijn over de Shoah en antisemitisme onder jongeren te vergroten. Onze collega Jaysen Groot reisde mee.
Begin dit jaar bleek uit een onderzoek dat jongeren weinig weten over de Holocaust.
‘Helaas krijgen veel Amsterdammers nog te vaak te maken met discriminatie, racisme en uitsluiting. Dat is niet nieuw. Het meest gruwelijke voorbeeld van uitsluiting uit onze geschiedenis is de Holocaust, de moord op zes miljoen Joodse mensen uit heel Europa,’ aldus Femke Halsema op AT5. ‘Wil je Amsterdam begrijpen en de toekomst van Amsterdam? Dan moet je de Holocaust kennen en begrijpen.’
De straat
Nicolai Brannan van AT5 maakte een indrukwekkende reportage van deze reis naar Auschwitz. Daarin staan, behalve de burgemeester, twee jongeren centraal. De studente Sarah en onze collega Jaysen Groot (2002). Wij kennen hem al jaren als activiteitenbegeleider bij de muziekafdeling van HVO-Querido. Maar hij doet meer. Jaysen is mee naar Polen in zijn hoedanigheid van credible messenger bij Adamas. Credible messengers zijn professionals en jongeren die uit eigen ervaring de straat kennen en begrijpen. Zij helpen jongeren die dreigen te ontsporen om hun talenten te ontwikkelen. ‘De burgemeester wilde graag dat er een credible messenger meeging,’ vertelt Jaysen, ‘en daar ben ik de jongste van, vandaar.’
Verdiepen
Jaysen heeft ook een persoonlijke reden om deel te nemen aan de reis. Als Surinaamse Kari’na is hij de nazaat van een volk dat het slachtoffer werd van genocide door de Europeanen. Dat verhaal moet volgens hem, net als de Holocaust, blijven worden verteld.
‘Door mezelf te verdiepen in iemand anders zijn geschiedenis hoop ik anderen te motiveren dat ook te doen,’ zegt Jaysen op AT5. ‘Het kan soms misschien lijken alsof je weinig te maken hebt met de Holocaust, maar discriminatie en racisme blijven terugkomen, de geschiedenis blijft zich herhalen. Als we daar vanaf willen komen, dan moet je kijken waar je elkaar tegenkomt in de geschiedenis en daarvan met elkaar leren.
Heftig
Het was een heftige reis, daar ga ik niet omheen. Door de oorlog tussen Israël en Hamas kreeg de reis bovendien een extra lading, maar dat was niet de aanleiding.
Als Amsterdammer ben ik sowieso geïnteresseerd in de geschiedenis van mijn stad.’
Hoewel Jaysen al best veel wist van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog was hij sterk geraakt door het bezoek aan Auschwitz. ‘Joden werden toen niet gezien als mensen, ook de vrouwen en kinderen niet, daarom zijn ze uitgemoord. Ik zag veel gelijkenissen met de koloniale geschiedenis van Noord- en Zuid-Amerika. Daar woonden al mensen toen de Europeanen kwamen. Die zijn ook vermoord.
Voorouders
Het is geen wedstrijd in leed. Ik wil niet zeggen dat dit of dat erger is, ik zag gewoon veel overeenkomsten. In het kamp kwam vaak de gedachte in me op dat mijn voorouders zoiets ook hebben meegemaakt. Als je mensen niet als mensen ziet, lijkt het minder erg om ze iets aan te doen. In Auschwitz zag je plattegronden van de barakken. Mensen werden met heel veel anderen in armoedige onderkomens gepropt. Als je wakker werd, moest je maar hopen dat degene naast je nog leefde. Die plattegronden leken precies op de tekeningen die we kennen van de Atlantische slavenschepen.
Aangrijpend
Wat ook heel heftig was waren de spullen van de slachtoffers. Je had een barak in het kamp met honderden en honderden foto’s van mensen die daar zijn vermoord. Het was doodstil, maar het leek wel alsof die foto’s geluid maakten, alsof ze gilden. Je zag de angst in hun ogen.
Daarna kwamen hun spullen, koffers, potten en pannen en schoenen. Van alles, sloffen, hoge hakken, kinderschoentjes, aangrijpend. Er was ook een barak vol haar van vermoorde mensen. Dat komt echt binnen. Daardoor word je meegenomen in het verhaal.
We moeten stilstaan bij wat er is gebeurd. Ik hoop dat ik mijn ervaringen kan delen met anderen zodat de geschiedenis zich niet herhaalt.
Uiteindelijk bestaan we uit hetzelfde. We hebben allemaal rood bloed, we hebben allemaal dezelfde organen, we zijn allemaal mensen,’ besluit Jaysen.
