Robert de Haan is trainer en ervaringsdeskundige bij Howie the Harp van HVO-Querido. Hij is een vurig pleitbezorger voor de inzet van ervaringsdeskundigen in de zorg.
Robert de Haan (1968) groeit op in Hilversum. Zijn vader en moeder werken allebei bij de televisie en daardoor brengt hij een groot deel van zijn tijd door op de studiovloer. Hij zit op de omroepschool, speciaal bedoeld voor kinderen van wie de ouders op het Mediapark werken. Vanwege de aantrekkingskracht van de showbizz wil Robert als kind ook bij de televisie gaan werken, al heeft hij daar geen vastomlijnde ideeën over.
Clean
‘Veel artiesten en tv-mensen kwamen bij ons thuis over de vloer,’ vertelt Robert. ‘Mensen als André Hazes, Willeke Alberti. Bij ons thuis was het in die tijd altijd feest. Veel drank en drugs en iedereen deed daar aan mee. Ik ook. Vanaf mijn twaalfde ben ik afgegleden. Toen ik vijftien was ben ik het huis uitgegaan en in Amsterdam gaan wonen. Daar heb ik me in het uitgaanscircuit gestort en ben ik steeds verder afgegleden.
Tot negentien jaar geleden. Toen ben ik in een twaalf stappen Minnesota groep gegaan. Ik heb negen maanden in een kliniek in Schotland gezeten. Dat was in 2005. Sindsdien ben ik clean. En dan bedoel ik helemaal, 100%, dat vind ik helder, dat wil ik zo houden.
Safehouse
Daarna ben ik zogeheten safehouses gaan opbouwen, samen met Jellinek Minnesota. Onder andere in Amsterdam Noord. Van twee woningen tot uiteindelijk zestien locaties. Dat heb ik twaalf jaar gedaan. Daar heb ik kunnen bijdragen aan de resocialisatie van heel veel mensen. Ik was daar al ervaringsdeskundige toen dat nog niet zo heette.
Robert de Haan, trainer en ervaringsdeskundige
Persoonlijk begeleider
Sinds 2019 werk ik bij HVO-Querido. Door puur toeval kwam ik als persoonlijk begeleider bij De Eendracht terecht. Het klikte gelijk. Verslaving was bij die afdeling niet mijn insteek. Ik wilde worden aangenomen om mijn kwaliteit als begeleider, niet vanwege mijn kennis van drugsverslaving.
Sinds de oprichting ben ik wel kernlid van de vakgroep Verslaving. Dat begint nu echt vorm te krijgen. Steeds meer locaties vragen ons om mee te denken over locatie-specifiek beleid over middelengebruik en aan te sluiten bij casuïstiekoverleg.
Nu werk ik 28 uur per week als trainer/coach bij Howie the Harp en vier uur voor de vakgroep.
Voor andere mensen
Iedereen maakt dingen mee en heeft ervaringskennis, maar daarmee ben je nog niet automatisch ervaringsdeskundig. Dat ben je pas als je jouw ervaringen goed kunt inzetten in je werk om andere mensen te ondersteunen. Het heeft ook tijd nodig, je moet er wel mee hebben gedeald. Als je nog midden in je trauma zit, kun je niet als ervaringsdeskundige opereren. Bij Howie the Harp leiden we ervaringsdeskundigen op. Kort in herstel ben je niet altijd klaar om dat over te brengen. Je wordt de rest van je leven met je eigen trauma geconfronteerd. Niet iedereen kan dat.
Dezelfde taal
Als ervaringsdeskundige voel je vaak feilloos aan wat er aan de hand is, wat er speelt in een groep. Dat komt omdat je dezelfde taal spreekt.
Als ervaringsdeskundige kijk je op een andere manier. Niet beter, maar anders. Zo’n andere blik is nuttig om in ieder team te hebben.
Als jouw klant weet dat jij weet hoe het zit, omdat je in hetzelfde schuitje hebt gezeten, dan voelt ie dat. Hé, hij kent de pijn. Dat vermindert de ruis op de lijn. Zo kun je snel heel dichtbij de klant komen te staan en een heleboel bullshit overslaan.
Zelf heb ik vroeger gemerkt, als ik ergens kwam waar mensen met ervaring werkten, dat mijn trucjes dan niet meer werkten.
Delen
Het is niet zo dat je als ervaringsdeskundige voortdurend jouw hele verhaal aan de klant vertelt. Het is meer iets wat je even zegt, terloops bijna. Je deelt een klein stukje. Zo voelt iemand dat jij weet hoe het is. Ik zeg dan bijvoorbeeld: ik ben ook wel eens met justitie in aanraking geweest. Meer niet. Je plant een zaadje en het is aan de klant om daar later op terug te komen.
Als je een ervaring deelt voelen mensen of het een bullshitverhaal is of oprecht. Jongeren hebben daar helemaal een feilloze antenne voor.
Een vak
Bij HVO-Querido heb je een functie, trainer in mijn geval, met het addendum ervaringsdeskundigheid. Andere organisaties, Cordaan en het Universitair Medisch Centrum Utrecht bijvoorbeeld, doen dat anders. Daar is ervaringsdeskundige een functie. Dat vind ik persoonlijk beter. Het mag van mij een op zichzelf staande functie worden, het is een vak, dat geloof ik oprecht. Het is nog geen beschermd beroep. Iedereen kan zich ervaringsdeskundige noemen, net als coach. Daarom pleit ik ervoor om er een beroepsgroep van te maken, met een erkend register met verplichte nascholingen. Als een kwaliteitskeurmerk.
Spannend
De positie is van de ervaringsdeskundige is wel beter geworden. Vroeger mocht je komen opdraven om te verhaal te doen en dan werd je afgescheept met een boekenbon. Nu worden we tenminste fatsoenlijk betaald. Het is niet niks hoor. Je werkt vanuit een kwetsbare positie. Op een podium voor een zaal staan met honderden mensen en je hele hebben en houden op tafel gooien. Dat is best wel spannend.
Stigma
Als verslaafde heb ik van alles naar mijn hoofd gekregen. Mensen noemen je een loser, een slappe zak zonder ruggengraat. Als je dat maar lang genoeg hoort, dan ga je dat zelf ook vinden. Misschien heb ik wel het meeste last gehad van mijn zelfstigma. Mensen kijken op je neer en dan ga je je zo gedragen. Het duurde bij mij een tijd voordat ik accepteerde dat ik ziek was. Daar kun je niks aan doen. Je kunt wel voor jezelf bepalen om clean te worden.
Drugsverslaafd zijn is hard werken waarbij je veel creativiteit nodig hebt. Een psychiater zei me ooit als je al die creativiteit gebruikt om een leuk leven te krijgen dan kun je alles aan.
De ander
Ervaringsdeskundigheid en de Krachtmethodiek bijten elkaar niet. Sterker nog, het sluit goed op elkaar aan. Eigen regie kun je met ervaringsdeskundigheid heel mooi versterken. Je staat naast de cliënt. Niet ervoor of erachter, maar ernaast. Je gelooft in de klant, je gelooft in elkaar. Als er iemand geloof in de ander heeft, dan ben ik dat. Mensen hebben mij niet opgegeven in het verleden en nu geef ik dat geloof door.
Onderhouden
Herstel is nooit klaar, je moet het blijven onderhouden. Bij verslaving blijft er een zeker risico op terugval. Daarom ga ik nog steeds af en toe naar een twaalf stappen zelfhulpgroep. Een keer per week beman ik de landelijke telefonische hulplijn. Ook om mijn eigen herstel te behouden. Dat doe ik door mijn kennis en ervaring weg te geven.
Herstel is als een ui. Je komt steeds dichter bij de kern. In mijn geval was gebruik een soort zelfmedicatie om de pijn niet te hoeven voelen, een slechte coping-strategie. Er ligt bij mij inmiddels negentien jaar tussen, er is geen acuut gevaar, maar ik ben niet genezen.’
Over Howie the Harp
Howie the Harp is een opleiding tot ervaringsdeskundige. Wil jij jouw ervaring omzetten naar ervaringskennis en die samen met theoretische kennis toepassen in de professionele praktijk?
Kijk hier voor meer informatie.
