De Hogeschool van Amsterdam organiseerde op 13 en 14 mei 2019 de conferentie Ending Homelessnes samen met beleidsmakers, ervaringsdeskundigen en zorgprofessionals. Ruim 300 deelnemers bezochten 40 workshops. Maar voordat we ingaan op de vraag hoe we een einde kunnen maken aan dakloosheid, eerst een nuchtere blik op de feiten. Hoe zit het met het aantal daklozen in de grote steden?
Onderzoekers van de gemeenten/GGD in de vier grote steden (Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Amsterdam) hebben een gezamenlijke monitor boordevol cijfermateriaal uitgebracht. Dit zijn de trends:
Aantal daklozen met zorgproblematiek is stabiel, maar de wachttijden zijn vaak lang
Daklozen met een zorgindicatie vormen van oudsher de doelgroep voor de maatschappelijke opvang (MO). Door hun problematiek (vaak psychiatrie en verslaving, maar ook een lichte verstandelijke beperking) kunnen zij (nog) niet zonder begeleiding zelfstandig wonen. Sinds het plan van aanpak Maatschappelijke Opvang in 2006, heeft een groot deel van deze groep een meer stabiele woonplek gekregen. Hoewel het aantal nieuwe cliënten binnen deze subgroep niet stijgt, bestaan er voor bepaalde voorzieningen nog wel flinke wachtlijsten, en verblijven zij lang in de opvang.
Aantal economisch daklozen stijgt; zij komen vaak niet in aanmerking voor de verblijfstrajecten met zorg
Het aantal daklozen zonder zorgindicatie, ook wel economisch daklozen genoemd, is de afgelopen jaren in alle grote steden fors gestegen. Deze mensen komen niet in aanmerking voor een relatief zwaar traject van zorg/ondersteuning met verblijf.
Aantal daklozen uit andere Europese landen stijgt; zij verblijven vaker op straat
Het aantal dak- en thuisloze mensen uit andere Europese landen, (m.n. Midden- en Oost Europa) is sinds 2066 fors gestegen. Deze groep dakloze mensen kan meestal geen gebruik maken van inkomensvoorzieningen, sociale voorzieningen of opvangvoorzieningen. Hierdoor brengen zij relatief vaker de nacht buiten door – en lopen zij meer risico om af te glijden.
Aantal gezinnen in de crisisopvang stijgt; zij hebben vaak uitsluitend een huisvestingsprobleem
Het aantal opgevangen gezinnen in Amsterdam en Den Haag is flink toegenomen. In Amsterdam is het aantal gezinnen in de crisisopvang in drie jaar gestegen van 40 naar 160. De meeste gezinnen hebben uitsluitend een woonvraag en hebben op basis van de Wmo geen toegang tot een MO-voorziening.
Kortom, de inspanningen om mensen met ernstige zorgproblematiek onder dak te krijgen sinds 2006, hebben veel goeds gebracht. Er vallen nu nieuwe groepen buiten de boot. Vooral mensen die wel een huisvestingsprobleem hebben, maar geen zorgproblematiek. Dan gaat het om gezinnen, om mensen met economische tegenslag en om mensen uit andere Europese landen met beperkte rechten in ons land.
Diverse oplossingen en ideeën
Tijdens de conferentie waren de oplossingen en ideeën even divers als de mensen die een beroep doen op opvang. Er was aandacht voor verward gedrag, vroegsignalering van jongeren in een kwetsbare positie, opvang in zelfbeheer, het voorkomen van huisuitzettingen, laagdrempelige opvang, life skills trainingen voor vluchtelingen, woonbegeleiding in de vorm van housing first en integratie in de buurt. Een groepje studenten en ervaringsdeskundigen presenteerde een app die zij ontwikkeld hebben voor jongeren die zelfstandig gaan wonen: Mijn OSO – straattaal voor huis.
Energie
In alle sessies viel de energie op. Een workshopleider: ‘ik trof in mijn sessie een senior beleidsmedewerker uit Rotterdam, een vrijwilliger uit Amsterdam, vier zorgprofessionals uit Den Haag en een student uit Utrecht die haar thesis schreef over de vraag of dakloosheid niet gezien moet worden als een huisvestingsprobleem in plaats van een zorgprobleem … er was veel oprechte aandacht voor elkaars kennis … iedereen is op zoek naar oplossingen voor zijn of haar stad.’
Meer informatie
De opbrengsten van de workshops, lezingen en discussies zijn vastgelegd door cartoonisten John Prop en Mathijs Wansink.
Meer informatie over het onderzoek naar dakloosheid in de vier grote steden vind je hier.
Samenwerking
Het symposium Ending Homelessness is georganiseerd in een samenwerkingsverband van onderwijs (bachelor Social Work), onderzoek (lectoraten Amsterdams Kenniscentrum voor Maatschappelijke Innovatie en de Werkplaats Sociaal Domein Amsterdam), praktijk (HVO-Querido) en bestuur (Bestuurlijk Overleg Zwerfjongeren en de academische werkplaats G4-USER).
