Het stadsbestuur wil de zorg in de Amsterdamse wijken op een andere manier organiseren. Ragna Louman en Marleen van Dijk, teammanagers van het Ambulant team Wijkzorg van HVO-Querido, vertellen wat de plannen inhouden.
‘Hoe de zorg in de Amsterdamse wijken straks precies georganiseerd wordt, is nog niet helemaal duidelijk,’ vertelt Ragna Louman, projectmanager en teammanager van het Ambulant team Wijkzorg van HVO-Querido. ‘Maar dat de zorg op korte termijn nog buurt- en wijkgerichter wordt; dat is wel zeker.’
Sinds het stadsbestuur afgelopen mei de voorlopige plannen bekendmaakte, is de nieuwe voorgenomen organisatiestructuur van de zorg in de Amsterdamse wijken onderwerp van gesprek bij alle betrokken partijen en organisaties. ‘Het is een denkrichting van de gemeente, een beweging op hoofdlijnen’, verduidelijkt Louman.
Op buurtniveau
Kern van de koerswijziging vormen de Sociale Buurtteams. Als de plannen van de gemeente doorgaan, komen er volgens Louman zo’n vijftig tot zestig Buurteams door de hele stad. ‘Kortgezegd zijn er straks meer teams die nog meer op wijk- en buurtniveau werken. Je hebt dan bijvoorbeeld Buurtteam Amsterdam – Indische Buurt. Bij de teams kunnen Amsterdammers met al hun ondersteuningsvragen terecht. Deze vragen hebben overal betrekking op. Denk bijvoorbeeld aan begeleiding thuis, schulden en mensen op weg helpen naar een baan.’
Ragna Louman en Marleen van Dijk
Samenwerken
In de huidige plannen van de gemeente pikken de multidisciplinaire Buurtteams zoveel mogelijk hulpvragen zelf op. Louman: ‘De Buurtteams worden ook de aangewezen partij om mensen door te verwijzen. Ze doen dit als ze zelf niet de benodigde specialistische kennis en expertise voor een cliënt in huis hebben. Ze dragen cliënten dan over aan andere zorgaanbieders en instanties, zoals gespecialiseerde GGZ, Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen en jeugdzorg. De Buurtteams worden een belangrijke spil in de toegang naar de zorg en werken nauw samen met onder meer huisartsen, het welzijnswerk, GGZ en de sociale basis.’
Twee teams
Met de plannen van de gemeente gaat vooral de zorg voor volwassen op de schop. ‘De Ouder- en Kindteams die er al zijn, blijven gewoon bestaan,’ zegt Marleen van Dijk, die ook teammanager is bij het Ambulant team Wijkzorg. ‘Je hebt in Amsterdam straks twee teams. Ouders en kinderen kunnen terecht bij de Ouder- en Kindteams en volwassen bij de Buurtteams.’
Meerdere wegen
De nieuwe manier waarop de gemeente de zorg in de wijk wil organiseren, is een breuk met de huidige netwerkstructuur met zogenoemde wijkzorgnetwerken, waarin de afgelopen jaren fors werd geïnvesteerd. Binnen deze wijkzorgnetwerken komen alle partijen die binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) werken elkaar tegen. Van Dijk: ‘In de huidige netwerkstructuur zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden. Een Amsterdammer krijgt in principe via alle zorgorganisaties toegang tot de zorg en de organisaties verwijzen cliënten zo nodig naar elkaar door. Straks is er met de Buurtteams voor Amsterdammers met een ondersteuningsvraag één route die naar de zorg leidt.’
Simpeler
Met de huidige netwerkstructuur is voor Amsterdammers niet altijd duidelijk bij welke organisatie of instantie ze terechtkunnen, aldus Van Dijk. ‘Het zorglandschap is soms versnipperd. Er zijn in Amsterdam bijvoorbeeld 57 aanbieders voor ambulante ondersteuning. Er is veel keuze en soms te weinig overzicht. De intentie van de gemeente is dat de zorg in de wijk simpeler, duidelijker en dichter bij de burger komt. Dat moet ook leiden tot een betere samenwerking en afstemming tussen zorgorganisaties.’
Snel
Of er onderdelen van de huidige netwerkstructuur behouden blijven, moet in de praktijk blijken, benadrukt Louman. ‘Op bestuurlijk niveau wordt de komende maanden meer duidelijk.’ Zoals de plannen er nu liggen, gaat de aanbesteding voor de Buurtteams begin volgend jaar start. ‘De Buurtteams moeten in 2021 in Amsterdam actief zijn. Het gaat allemaal best snel.’
Betrokken
Momenteel wordt er al geëxperimenteerd met Buurtteams in vier wijken, waaronder de H-buurt in Zuidoost en de Volewijck in Noord. Louman: ‘Bij drie van de vier teams is HVO-Querido met medewerkers betrokken. Wat dat betreft zijn we meteen goed aangesloten en op alle niveaus actief betrokken. Waar het om gaat, is dat de kennis en expertise ook in de Buurtteams gewaarborgd wordt. Daar zetten we ons graag voor in.’
Clemens Blaas
‘Amsterdammers vinden makkelijker hun weg’
Wat betekenen de gemeentelijke plannen voor de Amsterdammers, de zorgverleners en de positie van HVO-Querido in de stad? Clemens Blaas, voorzitter van de Raad van Bestuur, schetst de grote lijnen.
De Amsterdammers
‘De plannen voor de nieuwe organisatiestructuur met Sociale Buurtteams zijn een goede en belangrijke ontwikkeling voor Amsterdammers die ondersteuning nodig hebben’, vertelt Blaas. ‘Er zijn nu wel heel veel zorgaanbieders en teams in Amsterdam actief. Met de Sociale Buurtteams komen er in alle buurten en wijken herkenbare teams met een herkenbare en uniforme werkwijze. Dat maakt het voor Amsterdammers een stuk makkelijker om hun weg te vinden.’
Lage drempel
‘Als de opzet van de gemeente slaagt, worden Amsterdammers eerder en op een laagdrempelige manier ondersteund. Met het bijvoorbeeld sneller regelen van huisvesting, schuldhulp en het zoeken naar een baan, voorkom je een hoop ellende en maatschappelijke teloorgang. Ook hopen we dat mensen die in 24-uurslocaties verblijven een zachtere landing maken als ze weer in de wijk gaan wonen. Goed functionerende buurtteams zijn hierbij cruciaal.’
‘De afgelopen jaren is er veel geïnvesteerd in de wijkzorgnetwerken. Dat heeft mooie samenwerkingen opgeleverd met andere zorgaanbieders, maar zeker ook met verschillende vrijwilligersorganisaties en -initiatieven. Ik hoop wel dat we het goede uit de wijkzorgnetwerken behouden en niet het kind met het badwater weggooien. Het moet niet alleen een structuurverhaal worden. Laten we samen zorgvuldig kijken hoe we de overgang zo efficiënt mogelijk kunnen vormgeven zonder onnodig geld uit te geven.’
De zorgverleners
Bij HVO-Querido heeft de nieuwe manier van organiseren van de zorg in de wijk vooral betrekking op zo’n tachtig medewerkers. Blaas: ‘Het gaat hierbij om het Ambulant team Wijkzorg, de trajectbegeleiding van DOET! en de medewerkers bij de Samen DOEN teams.’ De nieuwe organisatiestructuur heeft geen gevolgen voor de medewerkers die bij Housing First betrokken zijn. ‘Die financiering valt niet onder de nieuwe zorgstructuur.’
Blaas gaat er vanuit dat de Samen DOEN teams, die mensen met problemen op verschillende leefgebieden helpen, in zowel de Ouder- en Kindteams als de Buurtteams opgaan. ‘Er moet wel goed gekeken worden dat de multidisciplinaire en specialistische aanpak voldoende gewaarborgd wordt.’
Volgens Blaas is de impact vooral groot voor het Ambulant Team Wijkzorg, omdat de nieuwe Buurtteams deels dezelfde zorg leveren. ‘Een deel van de cliënten van het Ambulant team Wijkzorg gaat straks naar de Buurtteams. Het Ambulant team Wijkzorg krijgt dan van de Buurtteams waarschijnlijk vooral cliënten doorverwezen met een intensievere zorgbehoefte.’
Voldoende werk
Ook kan Blaas zich voorstellen dat een deel van de medewerkers van het Ambulant team Wijkzorg solliciteert op functies in de Buurtteams. ‘Zij zijn dan niet in meer in dienst van HVO-Querido, maar van de Buurtteams die op een andere manier gefinancierd worden. Voor onze medewerkers geldt dat er voldoende werk blijft, of dat nou in onze organisatie of in de Buurtteams is.’
Gaat de wijkzorg mogelijk helemaal weg bij HVO-Querido en andere instellingen voor maatschappelijke opvang? ‘Dat weten we nog niet. We zijn hierover met de gemeente in gesprek. Ons voorstel is om een deel van de wijkzorg bij de instellingen voor maatschappelijke opvang te houden. De GGZ-doelgroep in de wijk is bijvoorbeeld best complex. Denk aan cliënten die bijvoorbeeld bij vlagen ernstig depressief zijn, maar ook perioden hebben waarin het goed gaat. Het is dan essentieel dat je zo snel mogelijk signaleert dat het bergafwaarts gaat om een verdrietige episode in iemands leven te voorkomen. Daar is specialistische kennis en expertise voor nodig.’
De rol van HVO-Querido
Hoe HVO-Querido meedoet aan de aanbesteding voor de Buurtteams, weet Blaas nog niet. ‘We oriënteren ons momenteel op de mogelijkheden. We vinden het in ieder geval belangrijk dat het lokale welzijnswerk en de maatschappelijk dienstverleners in de wijken een duidelijke rol in de Buurtteams krijgen. Niet alleen door in de teams te werken, maar ook door een duidelijke positie te hebben in de organisatie. Zij kennen de wijken het beste. Uitgangspunt bij een mogelijke aanbesteding is dat we samenwerken en liever geen partijen uitsluiten.’
Netwerk
‘De zorgstructuur verandert, maar onze organisatie niet. We blijven als netwerkorganisatie onze bijdrage leveren aan goede sociale- en zorgnetwerken rondom cliënten. Als de plannen van de gemeente goed uitpakken, hebben we straks minder werk. Maar dat is niet erg. Sterker nog, dat moet ons doel zijn. Er blijft altijd genoeg te doen, ook buiten Amsterdam in de regio.’
