‘Waar begint toeval? Eén ding is zeker: als ik niet op vrijdag 8 februari uit pure nieuwsgierigheid en belangstelling voor het vak met twee medestudenten was afgereisd naar het RAAK-festival in Zwolle, had ik nu geen betaalde baan als ervaringsdeskundige gehad. Had ik een bijzondere agenda voor die dag? Welnee. Er waren wat workshops waar ik heen wilde, en verder zou ik wel zien.’
Aldus Friso Liesker (58 jaar), student van de opleiding Howie the Harp – een eenjarige opleiding tot ervaringsdeskundige – en tevens werknemer van GGZ Noord-Holland-Noord (GGZ-NHN) in Schagen. Friso werkt daar als ervaringsdeskundige bij een Herstelwerkplaats.
Friso: ‘Een verwarrende naam, want het gaat niet om reparaties maar om mensen die herstellen van psychisch ontwrichtende ervaringen. We zoeken dus nog naar een betere benaming.’ Friso licht toe wat herstel inhoudt: ‘Mensen die met hun herstel bezig zijn, hebben in hun jeugd vaak een traumatische ervaring opgelopen, waardoor ze de maatschappelijke aansluiting zijn kwijtgeraakt. Soms belandt iemand al op zijn veertiende op straat, en komt hij met drugs in aanraking. Sommigen komen in de prostitutie terecht. Een aantal is vastgelopen door een diagnose of is KOPP-kind: een kind van ouders met psychische problemen.’
Nie tegenover maar naast
Bij de herstelwerkplaats zijn er allerlei thematische groepen, zoals een zelfbeeldgroep, een eetgroep en een lotgenotengroep. Friso en zijn collega’s begeleiden die groepen. ‘Als ervaringsdeskundige zitten wij niet tegenover maar náást de cliënt. De cliënt heeft de regie, dus we sturen niet; we helpen hem zijn eigen oplossing vinden. Want we zijn hoopverleners, geen hulpverleners. We geven de groep vaak een thema of opdracht en zorgen dat iedereen aan het woord komt. En geen dag is hetzelfde. Je maakt van alles mee.’
Gecrasht
Friso’s ervaringsdeskundigheid komt voort uit middelenmisbruik. ‘Eind 2015 ben ik keihard gecrasht. Mijn familie vroeg zich zelfs af of ik de kerst wel zou halen. Ik stopte abrupt toen ik last kreeg van beginnende neuropathische klachten. Door langdurig overmatig drankgebruik kunnen je zenuweinden afsterven, met blijvende schade. Ik ben op tijd gestopt.’
Toevallige ontmoeting
Friso vond Howie the Harp zonder te zoeken: ‘Als alles klopt, creëer je je eigen toeval.’ Op een begrafenis van een goede vriendin ontmoette hij namelijk Louise Olij, manager bij HVO-Querido. ‘We hadden het over het vrijwilligerswerk dat ik bij De Hoofdzaak deed in Alkmaar, ook een organisatie op het gebied van ervaringsdeskundigheid. Zij vertelde toen dat in september de opleiding Howie the Harp zou starten. Ik kon nog nét aansluiten bij de laatste ronde van het selectieproces voor de opleiding.’
Zwakte bleek kracht
Waarom ging Friso de opleiding nog doen, hij had al zoveel ervaring? ‘Ik zat in een re-integratietraject en ontdekte dat ik bijna alleen ongeschoold werk kon doen. Voor banen die ik leuk vond, had ik noch de ervaring, noch de scholing.’ Hij is opgeleid in de journalistiek, maar die kant wilde hij niet meer op. ‘Bij De Hoofdzaak had ik ontdekt hoe prachtig het vak ervaringsdeskundige is! Mijn zwakte bleek mijn kracht en daar kon ik andere mensen mee helpen.’
Opleiding is als snelkookpan
De studenten van de opleiding zijn een dwarsdoorsnede van de samenleving: je vindt er verschillende etnische achtergronden, geloofsovertuigingen, sociale klassen en uiteenlopende leeftijden. Howie the Harp heeft Friso ervaren als een ‘snelkookpan’. ‘De opleiding is zeer praktijkgericht, héél intensief en je wordt er enorm geconfronteerd met jezelf, met je beperkingen en angsten. Je klasgenoten zijn een enorme spiegel. Je moet door een hoop dingen heen die je moeilijk vindt, zoals klein zijn en je kwetsbaarheid omhelzen. Vaak word je uit je comfortzone gehaald en moet regelmatig presentaties houden. Al mijn klasgenoten hebben in heel korte tijd een groei doorgemaakt die je niet voor mogelijk houdt. Dat geldt ook voor mij. Ik was vrij gesloten en terughoudend. Dat is wel veranderd. Ik heb nu weer de regie over mijn leven.’
Werk is stage
Omdat Friso al een baan vond tijdens zijn stageperiode, rapporteert hij aan zijn coach bij ‘Howie’ over zijn werk bij de Herstelwerkplaats alsof het een stageplek was. Die stage startte officieel begin maart na het theoretische gedeelte van de opleiding bij het Herstelbureau van HVO-Querido. Die situatie veranderde echter snel toen hij in februari het Raak-congres bezocht, dat ging over ‘ervaringsdeskundigheid’. Daar vertelde een medewerkster van GGZ-NHN tijdens een workshop dat ze ervaringsdeskundigen zochten. ‘Ik noteerde haar naam en toen ik na afloop naar haar toeging, bleek dat ze die van mij ook had genoteerd! Ik heb toen gesolliciteerd en werd aangenomen.’
Zo is zijn werk nu dus tevens zijn stage. Friso is ontzettend blij dat hij de opleiding is begonnen: ‘Ik heb weer perspectief! Op mijn leeftijd vind je zonder opleiding geen werk dat bij je past en nog uitdagend is ook. Howie duurt een jaar maar biedt als het ware de bagage van een tweejarige opleiding.’
Genoeg werk voor ervaringsdeskundigen
Een baan al tijdens de stageperiode is niet meteen voor iedereen weggelegd. Maar Friso geeft aan dat het vak van ervaringsdeskundige in de lift zit en dat er vrij veel vacatures zijn op verschillende plekken in het sociale domein. ‘Dus niet alleen bij het Leger des Heils of HVO-Querido. Neem alleen al mijn eigen Herstelwerkplaats; daar werkten een jaar terug vijf mensen, nu tien. Van de 17 studenten in mijn klas heeft er al één een baan, net als ik, en twee hebben de garantie. Het klimaat is echt gunstig. Subsidiegevers moeten dat helaas nog zien.’
De wereld in
Wat zou Friso mee willen geven aan toekomstige studenten Howie the Harp? ‘Denk niet: dat doe ik even. De opleiding is niet vrijblijvend. Je moet echt bereid zijn om met jezelf aan de bak te gaan. Wees écht present en niet alleen aanwezig. Laat jezelf zíen. Neem het serieus. Beschouw het als een investering in jezelf. Dan heb je er het meest aan. Dus als je bent vastgelopen in je leven en je wilt van je kwetsbaarheden je kracht maken, ga dan de opleiding doen. Je zult in een heel korte tijd een heel steile leercurve en grote persoonlijke ontwikkeling doormaken waar je je hele leven wat aan hebt. En er is werk. Maar je moet wel zelf initiatief nemen, een proactieve houding is belangrijk. Volg wat er gebeurt, ga bijvoorbeeld naar bijeenkomsten en congressen. Wie weet doe je er waardevolle contacten op. En zo niet, dan krijg je wel gevoel met de business. Ga de wereld in, doe niet alleen je taken. Kijk over de grenzen van de opleiding heen.’
Meer weten?
Friso houdt een website bij waarop hij openhartig zijn verhaal vertelt. Daarnaast houdt hij hier zijn verslagen en reflecties bij die hij voor de opleiding Howie the Harp maakt.
Lees ook zijn verhaal in De Vrijbrief van het Herstelbureau van HVO-Querido.
