Het Herstelbureau begon ooit met één client die de deur niet uit wilde. Hij sprak de historische woorden: ‘Ik wil heel graag meedoen en ik heb heel veel ideeën maar ik ga de deur niet uit.’ Toen dacht Karla Nijnens: dan moet ik maar naar hem toe. Langzamerhand groeide het Herstelbureau uit tot wat het nu is, vooral via mond-tot-mond reclame. Mensen wilden meedoen.
Karla: ‘We zijn begonnen als een herstelgroep met praten over wat we nodig hadden van elkaar.’ Voordat het Herstelbureau er was, werden alle medewerkers van HVO-Querido opgeleid in de Krachtgerichte Basismethodiek. De Centrale Cliëntenraad vond dat mensen die begeleiding kregen van HVO-Querido, ook zelf iets aan hun herstel moesten kunnen doen. Karla: ‘Toen is men rond gaan kijken. Onder verschillende namen waren in het land al enkele herstelbureaus actief; mensen die zelf voor langere tijd zorg ontvangen, ontwikkelen zich met elkaar verder op wat voor gebied dan ook.’
Vacature
HVO-Querido besloot na rijp beraad dat de organisatie een Herstelbureau goed kon gebruiken. Er kwam een vacature projectleider Herstelbureau. Voor deze functie was verder nog niet veel ingevuld. Karla Nijnens werd aangenomen om een en ander leven in te blazen. Haar idee was ‘om te gaan ontdekken wat bij deze organisatie past en wat in Amsterdam past.’
Karla Nijnens
Eigen herstel, ontwikkeling en zingeving
In het begin was het plan vooral met vrijwilligers een team te samen te stellen, klanten van HVO-Querido, die mee zouden helpen het Herstelbureau te ontwikkelen. Momenteel bestaat het 16-koppige team merendeels uit betaalde krachten, aangevuld met enkele vrijwilligers. Bij vorige banen had Karla al ervaring opgedaan op het gebied van eigen herstel, ontwikkeling en zingeving. ‘Dat zijn we gaan toespitsen op hoe dat in Amsterdam, in deze organisatie werkt. Dus niet beginnen met trainingen van twaalf bijeenkomsten maar eerst maar eens gewoon één of twee keer bij elkaar gaan zitten.’
Investeren in mensen
Karla was al behoorlijk getraind in hoe je mensen aan je bindt en hoe je ervoor zorgt dat ze blijven komen. ‘Door heel veel tijd en aandacht te besteden aan mensen, door echt te luisteren naar wat iemand wil vertellen. Ik investeerde alleen maar in mensen’, legt Karla uit. ‘Echt de tijd nemen. Maar ik zat toen op het Centraal bureau en ik dacht ‘hier moet ik niet zijn’. Omdat iedereen meedacht en meeluisterde; geen veilige situatie om over je eigen ingewikkeldheden te praten.’
We doen het samen
Karla ging op zoek naar een eigen plek voor het Herstelbureau. Ze vond een piepklein zolderkamertje bij Scip (Stichting cliëntgestuurde initiatieven en projecten) op de Keizersgracht, dat ze samen met vrijwilligers inrichtte. ‘Een thema binnen het Herstelbureau is ‘we doen het samen’, dus ook die inrichting deden we samen. Heel belangrijk’, zegt Karla. Na twee jaar waren we uit dat kleine kamertje gegroeid. Moesten we weer op zoek naar een andere plek. Dat werd de Waterheuvel, aan de Sarphatistraat. Daar herhaalde zich het proces van samen voor de inrichting zorgen. ‘Enkele jaren later verhuisden we naar onze huidige locatie en je ziet: veel prachtige spullen. Wel verschillende stoelen maar mooie stoelen. En dat is een heel verschil met hoe het was.’
Welkom
‘Wat we altijd afspreken met mensen is dat ze welkom zijn en dat ze overal aan mee mogen doen. Maar op het moment dat we last van elkaar krijgen doordat iemand bijvoorbeeld onder invloed is, dan vragen we die persoon te vertrekken. De volgende keer is hij of zij dan weer welkom, onder dezelfde voorwaarden. We doen niet aan tweede kansen. We doen wel aan de 783e kans. Je bent altijd opnieuw welkom. Zeker voor mensen die overal weggestuurd worden, het nooit ergens lang volhouden, is dat een enorme bevrijding. Mensen hoeven er ook niets voor terug te doen. Sommigen vinden het dan weer wel prettig om de vaatwasser in te ruimen of de koffie in te schenken. Dat is heel fijn en daar zijn we dankbaar voor. En dat laten we ook merken. Maar het hoeft niet.’
Vóórleven
Groepen worden altijd begeleid door twee medewerkers. Dat gebeurt om een aantal redenen. Bijvoorbeeld om mensen op te leiden of om dingen vóór te leven. Dingen vóórleven is een term die Karla graag gebruikt. Het houdt in dat als je vriendelijk omgaat met iemand, anderen die dat misschien nog niet zo vaak hebben meegemaakt of daar niet zo bedreven in zijn, zien dat het zo ook kan. ‘Als ik op een bepaalde manier iets vraag, kunnen anderen daarvan opsteken dat ze zelf ook op die manier iets kunnen vragen,’ verheldert Karla.
Resultaten
Nic Borghans en Paul Asberg, twee toenmalige directeuren van HVO-Querido, zagen dat het Herstelbureau mooie resultaten behaalde. Ook Clemens Blaas en Louise Olij waren enthousiast en inspireerden het Herstelbureau. Mensen nemen nieuwe stappen in hun leven, durven voor zichzelf op te komen, durven de deur weer uit. ‘Er ontstaan soms wonderlijke vriendschappen tussen mensen die elkaar anders nooit waren tegengekomen’, vertelt Karla enthousiast. ‘Ze ontdekken dat ze dezelfde hobby hebben of naar dezelfde markt gaan. Zo ontstaan er netwerkjes.’ Die twee directeuren besloten samen een fte te financieren en daarmee begon de groei van het Herstelbureau echt vorm te krijgen.’
Herstelgroepen
De basis van alles wat het Herstelbureau doet, zijn de herstelgroepen. Door eraan deel te nemen, leer je over jezelf te praten en dat ook weer af te sluiten. Dat kan een begin zijn van het herstelproces. ‘Soms vind ik het zelf weer eens fijn om deel te nemen aan een groep zodat ik weer weet waar ik zelf sta in het leven. We hebben een groot aantal trainingen op het gebied van eigen herstel en zingeving. Dat verzinnen we niet zelf. We putten uit bestaand materiaal. Daar zijn formats voor.’
In dit jubileumjaar organiseert het Herstelbureau een aantal speciale activiteiten.
In de week van 28 maart wordt het spits afgebeten met een dagelijkse online informatiemarkt voor iedereen die betrokken is bij HVO-Querido.
WRAP: Wellness Recovery Action Plan
Deze training is in de VS ontwikkeld en wordt in heel de wereld gebruikt. Er is een groeiend aantal mensen in Nederland die deze training mag aanbieden. Karla is getraind om mensen hierin op te leiden. ‘Iedere drie jaar neem ik zelf deel aan een opfriscursus en daarna school ik samen met een collega van Arkin iedereen in de regio Amsterdam bij die deze training geeft. Bij de training doorloop je een gestructureerd stappenplan. Het biedt mensen handvatten om zelf hun leven weer op de rails te krijgen.’
Corona
Een tijd lang konden de groepen geen doorgang vinden vanwege corona. Daarom zijn er online varianten ontwikkeld. Karla: ‘Iets waarvan we dachten, dat kan niet, gaan we nooit doen. Maar een aantal collega’s is zeer bedreven geraakt in het creëren van een intieme sfeer binnen Zoom. Ze geven mensen het gevoel dat je bij elkaar aan tafel zit. Voor sommigen is dit niet bereikbaar simpelweg omdat de spullen daarvoor ontbreken. Of omdat ze het eng vinden. Het heeft ook weer nieuwe mensen opgeleverd die inderdaad de deur niet uitkomen. We hebben besloten dat we online cursussen blijven aanbieden.’
Amerika
In de Verenigde Staten was men al veel verder met herstelontwikkeling. Karla kwam in contact met iemand die haar uitnodigde om eens een kijkje te komen nemen in New York. Daar zag ze onder andere hoe de opleiding Howie the Harp werkt. ‘Ik deed daar veel nieuwe ideeën op hoe je mensen kunt ondersteunen in hun eigen proces, hoe je mensen daarin hun ruimte biedt. Door mensen hun eigen pad te laten kiezen, écht interesse te tonen. Dat is de basis.’
Ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid
‘Ieder mens heeft ervaring met negatieve gevoelens, dingen die niet lopen in het leven zoals ze hoopten. Helaas heeft een aantal mensen ook ontwrichtende ervaringen. Door goed naar jezelf te kijken en naar de ingewikkeldheden van je leven, door je af te vragen wat dat met je doet, door erover met anderen in gesprek te gaan, te leren van anderen, er een collectief verhaal van te maken, bouw je met al die dingen samen ervaringskennis op. Bij de meesten stopt het daarbij. Enkelen ontwikkelen die kennis richting ervaringsdeskundigheid. Zij zetten die ervaringskennis in om het herstelproces van anderen te stimuleren of activeren.’
Kwetsbaarheid
‘Dat is niet iets wat je zomaar even doet. Het vraagt dat je heel goed naar jezelf kijkt en je steeds weer afvraagt wat iets met je doet en waarom. Je bent constant aan het reflecteren op jezelf. Het gaat er daarbij niet om dat je je eigen kwetsbaarheid op de voorgrond zet maar dat je ruimte weet te maken voor de kwetsbaarheid van de ander. Dat je inziet wanneer iemand dat wel kwijt wil en wanneer niet. Je leert om de regie bij de ander te laten. Wat is de échte vraag van de ander, waar wil die ander naartoe? Alleen als dat passend is en klopt, geef je voorbeelden van jezelf of van anderen zodat hij of zij daarover na kan denken en stappen kan gaan nemen.’
Nodig
Karla werkt er met haar team hard aan dat het in de toekomst normaler wordt om ingewikkelde dingen met elkaar te bespreken vanuit eigen ervaring, met aandacht voor zingeving en wat je wilt in het leven en hoe je dat denkt te bereiken. ‘Dat is iets van alle tijden’, vindt Karla. ‘Het Herstelbureau zal altijd nodig zijn, er blijven altijd mensen met vraagtekens rondlopen. Zeker als je ziet dat het aantal dakloze mensen in Amsterdam alleen maar oploopt en de aandacht voor mensen met een psychiatrische aandoening afneemt. We laten met het Herstelbureau zien dat het wél kan; mensen die de samenleving heeft afgeschreven maken stappen, hoe klein soms ook. Mensen kunnen heel veel zelf. Ik hoop alleen wel dat vooral klanten en medewerkers van HVO-Querido het Herstelbureau makkelijker weten te vinden en dat onze bekendheid groter wordt bij de verschillende locaties van HVO-Querido.’
Teammanager Herstel en Ervaringsdeskundigheid Karla Nijnens is inmiddels tien jaar bij HVO-Querido in dienst. Het Herstelbureau van HVO-Querido bestaat sinds 2012. Het is een plek waar mensen met allerlei achtergronden aan hun eigen herstel kunnen werken en met elkaar in gesprek kunnen gaan. Dit kan op de locatie van het Herstelbureau en ook op vele plekken in de stad.
Herstel wordt gedefinieerd als ‘een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding, waarden, gevoelens, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven.’ (William A. Anthony)
