In september dit jaar maakte minister Faber bekend een eind te willen maken aan de zogenaamde Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV). Het idee achter deze regeling is eenvoudig: door in de belangrijkste levensbehoeften te voorzien is het voor deze groep ongedocumenteerden en afgewezen asielzoekers mogelijk zich te richten op een toekomst met perspectief.
‘Dat valt allemaal als een kaartenhuis ineen wanneer je noodgedwongen op straat moet leven, geen eten hebt en het moet stellen zonder welke hulp of begeleiding dan ook. Daar helpen we niemand verder mee,’ zo stelt Barbra Velthuizen, directeur opvanglocaties bij HVO-Querido.
Minister Faber heeft aangegeven zich te willen richten op terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers. Barbra: ‘Wanneer de IND (Immigratie en Naturalisatiedienst) heeft bepaald dat een aanvrager geen verblijfsvergunning krijgt toegewezen, is dat natuurlijk helder. Voor de aanvrager in kwestie zijn er dan op papier een aantal opties. De eerste is de (gedwongen) terugkeer naar het land van herkomst, een nieuwe aanvraag indienen of noodgedwongen langer blijven totdat een alternatief voorhanden is.’ Barbra licht toe: ‘Het punt is: deze groep kan vaak niet zomaar terug, ook niet gedwongen. Bijvoorbeeld omdat het land van herkomst hen niet meer wil opnemen. Het kost tijd om uit te zoeken wat er nog wel mogelijk is voor iemand. Als je op straat moet leven is er geen rust of ondersteuning om je nog te kunnen richten op een betekenisvolle toekomst. Met deze maatregel zetten we echt een stap terug als samenleving.’
Geduld en solidariteit verder op de proef gesteld
Barbra verwacht nog een ander effect voor de samenleving dat ieders geduld verder op de proef zal stellen. ‘Het aantal dak- en thuislozen in onze stad neemt op jaarbasis toe; we zijn nu al nauwelijks in staat om deze groep de hulp te bieden die nodig is. Daar komt dan een nieuwe groep bij van circa 500 mensen in alleen al de stad Amsterdam. Deze mensen moeten ook eten, hebben een slaapplek nodig en zijn soms aangewezen op medicijnen waarvoor ze geen geld hebben. Dat geeft extra overlast voor omwonenden, winkeliers en andere gemeentelijke diensten zoals bijvoorbeeld de GGD of politie. Ook zal de druk op de bestaande inlooplocaties sterk oplopen. Het effect van onbegrip en ongeduld wordt dan versterkt in de samenleving zodat de roep om ingrijpender maatregelen alsmaar luider wordt. Het is een doodlopende weg.’
Steun voor opvang hoog
Barbra benadrukt: ‘De LVV is een tijdelijke voorziening waar mensen terecht kunnen die verder werkelijk niets meer hebben. Natuurlijk moeten we bij het aanbieden van hulp en zorg voor deze doelgroep ook kijken naar het draagvlak hiervoor in de samenleving maar we zien dat dit juist gestegen is in Amsterdam (zie figuur 1). Van een crisissfeer lijkt helemaal geen sprake of althans: dit wordt in onze stad duidelijk niet als zodanig herkend. We zien dit ook terug in de reactie van lokale overheden zoals Utrecht, Eindhoven en natuurlijk onze eigen stad. De gemeenteraad steekt hier zijn nek uit om de LVV-regeling voor het komende jaar nog in leven te houden. Hoe het daarna moet of gaat, weet niemand. Ik spreek de hoop uit dat we tijdig tot inkeer komen en kiezen voor begeleiding en ondersteuning die juist deze groep mensen zo hard nodig heeft.’
Figuur 1: Aandeel omwonenden dat het (helemaal) eens is met de stelling ‘Ik vind het goed dat er 24-uursopvang wordt aangeboden aan ongedocumenteerden in mijn buurt,’ naar meting (procenten). Bron: Raadsbrief gemeente Amsterdam, d.d.: 16 juli 2024. Onderwerp: voortgang programma ongedocumenteerden.
Verschil Bed Bad Brood-regeling (BBB) en Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV)
Beide termen worden regelmatig door elkaar heen gebruikt maar verschillen van elkaar. Eerst was er de BBB-regeling (geïntroduceerd in 2014). Dit was een sobere opvangplek voor afgewezen asielzoekers en ongedocumenteerden waarbij de geboden voorzieningen regionaal werden ingevuld. Dit betekende veelal weinig tot geen privacy voor de mensen die hier verbleven. Vaak konden zij hier alleen in de avonden terecht en werd er geen dagbesteding aangeboden.
In 2019 volgde de pilot LVV met het doel om opvang te bieden aan mensen die om diverse redenen buiten het asielsysteem en de Rijksopvang vallen. Gedurende het traject van maximaal 18 maanden, krijgt de deelnemer 24-uurs opvang en leefgeld, professionele begeleiding en toegang tot diverse activiteiten. Voorwaarde is dat deelnemers meewerken aan het creëren van perspectief dat voor hen mogelijk is.
In september 2024 heeft minister Faber (Asiel en Migratie) aangekondigd dat de LVV per 1 januari 2025 komt te vervallen.
