Nienke de Groot (1995) loopt van september 2018 tot en met juni 2019 stage bij VIP (Vroege Interventie bij Psychose), een afdeling van HVO-Querido voor jongeren met een psychiatrische kwetsbaarheid. Behalve haar werk als tijdelijk persoonlijk begeleider doet Nienke daar onderzoek naar het naastenbeleid, voorheen familiebeleid genoemd.
Bijna is Nienke klaar met haar studie, ze zit aan het einde van het vierde jaar van de hbo-opleiding SPH (sociaalpedagogische hulpverlening). Ze werkt drie dagen (24 uur) per week bij VIP, schrijft haar scriptie en gaat ook nog een dag naar school.
‘Het leuke van het werken met jongeren is dat er nog zoveel valt te ontwikkelen,’ vertelt Nienke enthousiast. ‘Natuurlijk ben je ook wel eens bezig met stabiliseren en herstellen, onze jongeren zijn hier niet voor niets, maar over het algemeen kun je hier nog veel bereiken. Elke doelgroep heeft z’n charme en overal is wel iets te behalen, maar bij jongeren is nog heel veel ontwikkeling mogelijk. Ook al heb je geleerd om kleine stappen te nemen, je wilt toch graag verbetering voor je cliënten.
Groeien
Ik voel me hier behoorlijk op mijn plaats. Ik ben een heel sociaal persoon, ik bekommer me graag om andere mensen. Het is mijn passie om mensen te bekrachtigen. Het doet me goed om mensen te zien groeien en als cliënten zich inzetten zie je dat hier volop gebeuren. Toch was de zorg niet iets wat ik al van jongs af aan ambieerde. Hiervoor heb ik eerst een opleiding interieurdesign gevolgd. Ik ben heel gevoelig voor sfeer in gebouwen en woningen, voor hoe het ergens voelt en hoe dat komt. Maar ik wilde toch liever met mensen werken en zo kwam ik op de SPH en uiteindelijk hier terecht. Na mijn stage zou ik best bij HVO-Querido willen werken, de krachtmethodiek past bij mij.
Nienke de Groot
Netwerk
In mijn onderzoek gaat het om de rol van naastbetrokkenen in het traject van de cliënt en hoe deze rol kan worden verbeterd. Het is een onderzoek naar de behoeften van de naasten. Vroeger spraken we van familiebeleid, maar omdat het niet louter om familieleden gaat, hebben we het nu over naasten of naastbetrokkenen. In dit geval bestaat het overgrote deel van de naasten uit ouders. Een enkele keer is het netwerk niet bevorderlijk voor de cliënt, het is dan belangrijk om een alternatief te zoeken, bijvoorbeeld een goede buur.
Toestemming
Mijn rol bij VIP is dubbel. Naast onderzoekende stagiair ben ik ook persoonlijk begeleider. Dat betekent dat mijn vertrouwensrelatie met de bewoners heel belangrijk is. Daarom heb ik alle bewoners een brief gestuurd waarin ik de opzet van mij onderzoek uitleg, ze een vragenlijst aan de hand van twaalf stellingen voorleg en waarin ik ze nadrukkelijk om toestemming vraag om contact met hun naasten op te nemen voor een enquête. Dat heeft goed uitgepakt, 27 van de 30 bewoners hebben meegedaan en 19 daarvan vond het prima dat ik contact zocht met hun naasten. Dat was superfijn.
‘Investeren in de familie is investeren in de cliënt’
Belangstelling
De meeste naasten waren blij dat ik contact met ze zocht. Contact maken wordt van groot belang geacht. Ze reageerden divers en over het algemeen behoorlijk positief. Veel mensen vonden prettig om hun mening te geven, ze waarderen het dat hun mening telt, dat daar belangstelling voor is. De meeste naasten zijn heel betrokken bij onze doelgroep, immers hun zoon, dochter, broer, neef, vriend etc. Grofweg zijn er drie groepen. De eerste groep vindt het allemaal prima, zolang het met hun kind goed gaat zijn ze tevreden. De tweede groep is ook tevreden, maar zou liever iets meer van de begeleiding horen en een kleine derde groep is een beetje ontevreden en dan gaat het met name over de communicatie. Deze groep ervaart te weinig contact.
Daarentegen scoort onze bejegening van de cliënten bij alle naasten heel goed.
Naastenavond bij VIP
Naastenavond
Op basis van de resultaten van de enquête heb ik op 14 maart een avond voor naasten georganiseerd. Daar zijn ongeveer 20 naasten op af gekomen. Tijdens die bijeenkomst zijn we vooral nader ingegaan op de stellingen die als onvoldoende waren gescoord. Sommige dingen hadden te maken met de informatievoorziening. Zo wisten weinig naasten van het bestaan van de familievertrouwenspersoon of van de klachtenregeling voor familieleden en naastbetrokkenen. Dat is simpel te herstellen. Wij gaven tot dusver het foldermateriaal voor naasten aan het begin van het traject aan de cliënt. Dat blijkt niet altijd aan te komen, daarom gaan we dat nu apart versturen. Er waren ook onduidelijkheden over onze werkwijze en benadering. “Hoeveel uur begeleiding krijgt mijn kind,” dat soort dingen willen mensen weten.
Vanuit het team heb ik veel complimenten voor deze avond gekregen.
Vangnet
In de drukte van de dag ligt de focus van de hulpverlener vooral op de cliënt en niet altijd in voldoende mate op de naaste. Terwijl iedereen weet hoe belangrijk familie en vrienden zijn. Wij zijn maar tijdelijk, na twee, drie jaar gaan bewoners weer verder de maatschappij in, terwijl naasten er voor altijd zijn. Om bewoners goed zelfstandig te laten landen in de samenleving is het belangrijk dat hun naasten weten waar ze nu staan, waar ze mee bezig zijn, wat ze goed kunnen en waar ze wellicht nog ondersteuning bij nodig hebben. Zo houd je het vangnet sterk. En dat is essentieel.
Ondersteuning teams
Voor teams zou meer informatie over en ondersteuning bij het naastenbeleid beschikbaar moeten komen. Hoe ga je hier als hulpverlener mee om? Welke zaken kun je bijvoorbeeld wel of niet delen in verband met de privacy van bewoners? Wat doe je in situatie X of Y? Als hulpverlener ben je gefocust op je klant. Je weet dat je ook de hele context van de klant in je begeleidingsplan moet betrekken maar dat kost veel tijd. Daar kan de organisatie volgens mij nog de nodige stappen in zetten.
Menselijk
Ik vind het een ontzettend boeiend onderwerp, het ligt mij echt en dan ga ik er voor de volle 100% voor. Het onderzoek was leuk om te doen. Naasten zijn gewoon heel belangrijk. Iedereen zoekt steun, iedereen heeft liefde nodig. Je bent tenslotte een mens. Ik geloof niet dat mensen zonder ander mensen kunnen.
IK hoop dat ik hiermee iets heb kunnen bieden, een bijdrage heb kunnen leveren. Bewoners vinden het heel belangrijk voor hun traject dat wij hun naasten goed bejegenen, dat we aardig en beleefd met ze omgaan.
Het is mooi om te zien hoeveel loyaliteit en liefde er is tussen bewoners en hun naasten. De meesten zijn heel trots op hun kinderen en andersom. Het is leuk om te horen als dat wederzijds wordt uitgesproken.’
