Het Amsterdams Coördinatiepunt Mensenhandel van HVO-Querido organiseerde samen met Fairwork een conferentie over Uitbuiting achter de voordeur.
Tijdens dit project, dat is ondersteund door de Gemeente Amsterdam en het Steunfonds Amsterdam, hebben ACM en Fairwork samengewerkt aan het signaleren en ondersteunen van slachtoffers van uitbuiting achter de voordeur. Tijdens de conferentie is het publiek geïnformeerd en op een creatieve en interactieve manier aangespoord tot het leveren van een bijdrage over deze thema’s.
Uitbuiting
Uitbuiting is volgens de Nederlandse wet een grove schending en valt onder mensenhandel. In de praktijk gaat het vaak over mensen die werken onder zeer slechte omstandigheden. Ze krijgen weinig geld en kunnen niet weg uit hun situatie. Er zijn verschillende vormen van uitbuiting, seksueel, crimineel en arbeidsmatig. ‘Uitbuiting achter de voordeur’ was specifiek gericht op kwetsbare en geïsoleerde slachtoffers van mensenhandel. Deze slachtoffers zaten ‘achter de voordeur’ verstopt. Meestal in de familie, in het eigen huis of binnen de eigen gemeenschap.
Inzicht en resultaat
Het project heeft in drieënhalf jaar tijd meer inzicht gegeven in hoe deze vorm van uitbuiting er in de praktijk uitziet en hoe het mensen in hun greep kan houden. Verder heeft het project meerdere mensen uit hun uitbuitingssituatie kunnen halen. Door te experimenteren met strategieën zijn er bovendien lessen geleerd. Welke maatregelen zijn wel effectief zijn en welke niet. Welke dillema’s en vragen nog open liggen. Het doel van de conferentie was om dit alles met het publiek te delen, om de opgedane kennis en expertise over te dragen. Zo kunnen verschillende organisaties het in de praktijk inzetten.
Theater
Het was geen gewone conferentie zoals we gewend zijn. Het tweede deel van de bijeenkomst werd namelijk begeleid door Maranza, een improvisatietheatergroep met veel ervaring met het inzetten van theatrale middelen ten behoeve van actuele vraagstukken in organisaties. Maranza, in dit geval twee acteurs en een pianist, was de vorm, maar het publiek bepaalde de inhoud. Dit leidde tot prachtige inzichten en openingen.
Verplicht werken
Om de uitbuiting zoals hier bedoeld inzichtelijk te maken was de setting als volgt. Een jong meisje komt uit een ver buitenland (eerst een onbestemd land, gaandeweg het verhaal blijkt dit Colombia) bij een meneer in huis, een familielid. Zij denkt dat ze een opleiding gaat volgen. Hij neemt haar paspoort in en dwingt haar van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat te werken. Zowel bij hem thuis als in een restaurant van een neef. Ze komt niet buiten. Gelukkig komt er op een gegeven moment een buurvrouw langs die onraad ruikt. Dan komt er een politieman, een hulpverlener etc.. Een mooie manier om het hele scala aan mogelijke interventies te laten zien, inclusief de dilemma’s die daarbij spelen.
Het publiek moest op een groen briefje schrijven wat we vooral moeten blijven doen om uitbuiting tegen te gaan. En op een rood briefje waar we beter meteen mee kunnen stoppen, de do’s en de don’ts. Deze briefjes werden opgehaald en vervolgens in het toneelspel verwerkt. Soms leidde een enkel briefje al tot het refrein van een spontaan lied. Niet ophouden met praten over mensenhandel.
Voorlichting
Een van de voorstellen die de zaal deed was algemene voorlichting geven over uitbuiting achter de voordeur in de vorm van een spotje op tv. Dat was natuurlijk koren op de molen van het improvisatietheater, dus meteen werd de ruwe versie van deze video alvast live op de bühne gebracht. Immers, alle mogelijke betrokkenen waren aanwezig voor een rol. Dus de klant herhaalde: I have rights, de gemeente maakte beleid en de hulpverleners signaleerden.
Betrokkenheid en samenwerking
Het publiek was betrokken in het spel door het bepalen van de richting en verschillende netwerkpartners werden letterlijk in rollen en kostuums gehesen om al improviserend deel te nemen in het verhaal dat samen ter plekke werd gevormd. De uitvoering van het toneelspel is een mooi voorbeeld van wat het bestrijden van uitbuiting achter de voordeur in de praktijk nodig heeft, namelijk: aanwezigheid, bewustzijn, open ogen, betrokkenheid en samenwerking.
