De Varikstraat, onze woonvoorziening bij de Gaasperplas in Amsterdam Zuidoost, is de afgelopen maanden ingrijpend verbouwd. En dat niet alleen, ook het concept is veranderd. De Varikstraat is niet langer een 24-uursvoorziening, maar biedt nu beschermd wonen. Teammanager in opleiding Melvin Ferrol legt uit hoe het zit.
Als de Varikstraat in het jaar 2000 wordt geopend als kleinschalige woonvoorziening voor cliënten met een zogeheten dual diagnosis, is dat op dat moment heel nieuw en vooruitstrevend. Want mensen die kampen met verslavingsproblemen en hun geestelijke gezondheid kunnen toch niet zomaar in een gewone wijk wonen? Inmiddels zijn we ruim twintig jaar verder. Van gecombineerde problematiek, zoals verslaving en psychische kwetsbaarheid, kijkt niemand meer op in de maatschappelijke opvang. De bewoners van de Varikstraat hebben ruimschoots laten zien dat je ook dan prima in de wijk kunt wonen. Zij doen dat ook niet zomaar, ze worden daarbij intensief begeleid.
Meer privacy
Melvin Ferrol (1973) werkt al dertien jaar bij HVO-Querido. Hij begon als begeleider bij De Veste, werd zorgcoördinator bij de Rijswijk en is sinds eind 2019 teammanager in opleiding bij de Varikstraat. Bij de Varikstraat wonen niet alleen negen mensen in het huis zelf, maar ook nog eens achttien mensen in groeps- en satellietwoning in de buurt en dat aantal stijgt nog altijd.
‘Deze verbouwing stond al veel langer gepland, maar om verschillende redenen is het er nu pas van gekomen,’ vertelt Melvin. ‘Voor mij is dat fijn, anders had ik op een rijdende trein moeten springen, nu ben ik er van het begin af aan bij betrokken. De directe aanleiding was heel simpel: het gebouw voldeed niet meer aan de eisen van deze tijd. Bijvoorbeeld op het gebied van privacy. Er woonden hier dertien bewoners die douche en wc deelden. Nu hebben we nog negen bewoners die allemaal in hun eigen studio wonen. Elk met eigen sanitair, keuken en wasmachine.
Varikstraat
Meer zelfstandigheid
Daarnaast zijn we in de hele stad bezig om, waar mogelijk, 24-uursvoorzieningen af te bouwen. We willen graag dat mensen zo normaal mogelijk wonen en zoveel mogelijk meedoen aan de samenleving. Daar helpt een 24-uursvoorziening niet echt bij. De nieuwe Varikstraat is wat dat betreft een duidelijke koerswijziging. Bewoners zijn van een kamer in een voorziening naar een kleine zelfstandige wooneenheid gegaan.
Voorheen werkten wij in het huis van onze bewoners, nu werken wij vanuit een kantoor hiernaast. Het is natuurlijk niet zo dat wij doelbewust een enorme afstand tussen bewoners en begeleiders creëren, wij blijven heel toegankelijk en makkelijk bereikbaar, maar het loopt nu minder door elkaar. Er is nu echt een fysieke scheiding tussen woon- en werkruimte. Bewoners hebben een eigen voordeur en ons kantoor heeft ook een aparte ingang. Onze begeleiders gaan nu hiernaast op huisbezoek.
Melvin Ferrol
Meer in hun mars
Wij vragen en verwachten nu meer van mensen. Onze bewoners moet op het gebied van zelfredzaamheid wat meer in hun mars hebben, ze moeten redelijk stabiel zijn. Van de oorspronkelijke dertien bewoners zijn er nog twee over, de rest is uitgestoomd naar andere huizen in de stad. De andere zeven bewoners zijn nieuw, zij komen van de stedelijke wachtlijst.
De kleinschaligheid van de voorziening en de toegenomen privacy van de bewoners geven een enorme rust. Ik denk dat dit voor onze bewoners echt stukken beter is. Ze hebben vaak al genoeg stress aan hun hoofd. Als je het vergelijkt met bijvoorbeeld de Poeldijkstraat is het hier haast sereen.
De Varikstraat tijdens de verbouwing
Meer huiselijk
Wij willen mensen niet het gevoel geven dat ze in een instelling wonen, maar dat dit hun eigen huis is, hun thuis.
Doorstromen is geen vereiste, je mag hier gewoon blijven wonen. Maar kijk, als wij zien dat een bewoner de potentie heeft om nog veel zelfstandiger te gaan wonen, dan moedigen we dat aan en helpen daar natuurlijk bij. Het is ook weer niet onze bedoeling om mensen zo lang mogelijk hier te houden.
De eerste reacties van de bewoners zijn heel positief, ze vinden het mooi. De twee bewoners die zijn gebleven hebben meegedacht over de inrichting en de kleuren van de muren en de gordijnen. We hebben mood boards met ze gemaakt. Het was voor hen de eerste keer in hun leven dat ze werd gevraagd om over zoiets na te denken. We willen mensen meer een huiselijk gevoel geven, mensen moeten zich de plek eigen maken.
Bewoners houden zelf hun studio schoon, doen zelf hun boodschappen en koken in principe zelf. Sommige bewoners koken nu al met veel plezier, anderen hebben daar nog wat ondersteuning bij nodig en een enkeling maakt gebruik van een maaltijdservice, want dat kan natuurlijk ook.
Pim is een van de bewoners die al een tijdje bij de Varikstraat woonde en is meegegaan naar de nieuwe opzet. ‘Ik zit hier goed hoor, ik kom al zeventien jaar bij het HVO,’ aldus Pim. Het is toeval dat we hem treffen, want meestal is hij bij zijn dagbesteding bij Basic Activering op IJburg. Vol trots laat hij zijn studio zien. Vooral over zijn eigen sanitair is hij goed te spreken. ‘Kijk maar gerust hoor, ik heb het net schoongemaakt.’
Meer verantwoordelijkheid
Onze bewoners moeten zichzelf kunnen redden. Wij kunnen op alle levensgebieden een beetje extra ondersteuning bieden, maar niet teveel en niet op alle functies tegelijk. Als dat nodig is, dan pas je hier niet. Wij zijn nu niet meer dag en nacht aanwezig. De begeleiding werkt van half acht ’s ochtend tot tien uur ’s avonds. Daarbuiten maken we gebruik van de A10 nachtdienst.
Ik zie dat onze bewoners goed omgaan met hun toegenomen verantwoordelijkheden. Ze bellen bijvoorbeeld ’s ochtends even naar de begeleiding om te vertellen dat ze hun medicatie hebben ingenomen. De collega’s van de dagbesteding komen niet meer eerst bij ons, waarop wij zeiden: O, ik roep ‘m wel even, maar bellen rechtstreeks aan bij de bewoners.
Onze verschillende woningen, de Varikstraat zelf en de satellietwoningen hier in de buurt, vormen geen ladder die je moet bewandelen. Wij kijken samen met de bewoner wat het beste past en waar mensen behoefte aan hebben. De een gedijt beter in een groep, de ander woont liever alleen.
Uitdaging
Vroeger haalde ik mijn energie uit het contact met klanten. Nu ben ik in een volgende fase, nu vind ik het fijn als ik zie dat collega’s lekker in hun vel zitten en goed bezig zijn. En ik sleutel graag een beetje aan ons format, onze manier van werken, om te zien of het nog iets beter kan.
Samen met het team een nieuwe weg inslaan is een mooie uitdaging. Met z’n allen ontdekken we nu een nieuwe werkwijze en gezamenlijk bouwen we iets op. Iedereen heeft erover meegedacht en werkt er nu aan mee. Het is altijd leuk om als team in ontwikkeling te zijn.’
