Nieuws

Vanaf 1 augustus 2021 heeft HVO-Querido weer een voltallige Raad van Bestuur. Jessica Wesselius was de afgelopen vijf jaar directeur Behandelzaken bij Mentrum (Arkin), maar vanaf deze zomer is ze medebestuurder van onze organisatie, samen met Douwe van Riet. Een gesprek over focus aanbrengen, over het doel achter de regels, en over die belangrijke ontmoeting met een normaal mens.

Zullen we beginnen met dé vraag van de Surinaamse Tante Es, het typetje van Jörgen Raymann? Jessica, wie is je vader, wie is je moeder?

Ik ben opgegroeid in Alphen aan de Rijn, maar mijn ouders kwamen uit de Haarlemmermeer, allebei uit boerenfamilies. Wat ik van hun meegekregen heb? Mijn moeder was er heel duidelijk over: zorg dat je je kunt ontwikkelen, dat je kunt worden wie je bent. En ze werd er boos om als ons – ik heb een broer en twee zussen – verteld werd dat we ‘normaal’ moesten doen. Maar wat ik vooral van haar geleerd heb: heb je een grote woonkamer, dan ben je verplicht mensen uit te nodigen. Die opvatting, met al haar overdrachtelijke betekenissen, die heeft me gevormd.

Mijn vader, dat was een intellectuele man, hoewel hij het voortgezet onderwijs niet afgemaakt heeft. Na zijn pensionering is hij Hebreeuws gaan studeren. Zijn doel was de Bijbel in de oorspronkelijke taal te lezen, de bron te kennen, en zijn blik te verbreden. Ook dat is bij mij gebleven, dat willen blíjven leren. Ik ben niet direct religieus, maar wel spiritueel, dat heb ik van hem. Ik weet het meeste van het christendom, maar heb ook de Koran gelezen. En ik heb me verdiept in het boeddhisme en het hindoeïsme.

Mijn ouders leven helaas niet meer, maar hebben nog wel meegemaakt dat mijn broer en ik als eersten in de familie afstudeerden. Mijn oma zou ook trots zijn geweest. Haar leven lang heeft ze geld in een collectebusje gedaan, bestemd voor de geneeskundefaculteit van de Vrije Universiteit, waar ik later mijn opleiding ben gaan doen. Overheidsfinanciering was nog niet aan de orde voor deze christelijke universiteit. Nadat ik mijn bul kreeg overhandigde een tante me dat oude collectebusje. Zal het nooit wegdoen, dat begrijp je.

Hoe ziet je leven er straks uit?

Op 1 augustus begin ik bij HVO-Querido en ik heb er vreselijk veel zin in. Mijn eerste prioriteit is de mensen, de cliënten en de medewerkers te leren kennen, veel op bezoek te gaan. En dan natuurlijk vooral te luisteren naar de verhalen. Wat vinden mensen? Wat gaat goed? Wat kan beter?
Vanuit mijn achtergrond heb ik een heel breed scala aan doelgroepen leren kennen waar HVO-Querido zich ook voor inzet. Vrouwen met trauma, mensen met een forensische achtergrond, mensen die sekswerk deden, onder meer. Maar de combinatie met woonproblematiek is wel weer nieuw voor me. Wat ik altijd interessant heb gevonden is die brede mengelmoes, van mensen met een licht verstandelijke beperking, met gedragsproblematiek, met psychische moeilijkheden.

Perspectief

Wat bij HVO-Querido ook nieuw voor me is, is werken met mensen die het op een gegeven moment zelf weer kunnen. Voor de mensen met chronische multiproblematiek, waarmee ik bij Mentrum te maken heb, is dat helaas maar al te vaak niet meer aan de orde. Ik vind het wel eens zwaar hoor, die multiproblematiek, maar niets is mooier dan te zien dat er op een goed moment bij iemand tóch weer perspectief komt.

Dat overkwam me met een man met ernstige psychiatrische problemen die ik al tientallen keren had aangesproken. Erg ver kwam ik nooit met hem, hij zei weinig terug. Tot ik op een dag verhit uit een nogal inspannende Raad van Bestuur-vergadering stapte en hem terloops groette. ‘Waarom praat jij eigenlijk met mij?’ was z’n plotselinge vraag. ‘Omdat ik ook wel eens met een normaal mens wil praten,’ zei ik impulsief. Dat brak het ijs – en het ontroerde me ook. We raakten in gesprek, eindelijk. Voor die momenten doe je het. Inmiddels heeft hij een passende daginvulling gevonden, en hij woont bij HVO-Querido, overigens.
Wat ik met deze anekdote ook wil zeggen: ik had pas na vele, vele pogingen contact met deze meneer. Ik heb veel geduld, ik houd vol, kan lang iets verduren en verdragen.

Wat drijft je?

Een rode draad door mijn loopbaan is dat als ik iets vind, ik daar zeker iets mee doe. Veel onderwerpen hebben mijn belangstelling; en na een tijd wil ik er meer mee doen, de diepte in of juist dingen in een ruimer perspectief kunnen zien. Ik vond – en vind – de forensische zorg jarenlang machtig interessant, maar wilde na die tijd toch naar de bredere psychiatrie. Mensen zijn meer dan hun problemen, ik wil mensen in hun omgeving zien. Mijn scope verbreedt zich steeds. Ik was directeur in de Bijlmerbajes, maar kon doorgroeien naar een functie met een meer landelijke rol bij het Nederlandse Instituut voor Psychiatrie en Psychologie (NIFP). Een mooie overstap destijds, maar uiteindelijk kon ik toch nog niet overal bij. Gelukkig kreeg ik de kans verder door te groeien bij Arkin.

En nu dus HVO-Querido. Wat sprak je aan?

De visie van professor Arie Querido, de sociale psychiatrie, het past helemaal bij me. Mensen laten zich niet door één ding definiëren, hun problemen hebben niet één oorzaak. Je moet de hele mens zien. Ja, mensen hebben bijvoorbeeld wanen, maar hun verleden speelt mogelijk ook een rol, net als hoe het lichamelijk met hen gaat en hoe hun omgeving op hen inwerkt. Mijn voorkeur gaat dan ook uit naar organisaties die zich daarmee bezighouden, en die dat brede maatschappelijke belang zien. Daarin ligt mijn belangstelling voor HVO-Querido, dat ik vanuit mijn eerdere functies al wel kende, natuurlijk. Een organisatie die alleen curatief werkt – en het is prima dat die er zijn, begrijp me goed – ik wil me daar niet aan verbinden.

Eigen regie

Ik sta voor een integraal mensbeeld, zoals dat heet. De inzet op de eigen regie van mensen, zoals HVO-Querido dat verwoordt, dat sluit erg bij mijn visie aan. Net als de betrokkenheid die naasten hebben bij de zorg voor cliënten.
Belangrijke thema’s zijn voor mij daarnaast zowel inclusiviteit als zingeving. Over dat laatste: het gaat er wat mij betreft om dat mensen een menswaardig bestaan kunnen leiden, vanuit hun eigen visie op wat dat dan is, ‘menswaardig’. Er zijn mensen die kerngezond zijn, maar ongelukkig. En er zijn mensen die zwaar ziek zijn, en zich toch oké voelen. In mijn visie is dat laatste acceptabel.

Inclusief

En dan inclusiviteit. Er is nog wel werk te verzetten in de zorg in het algemeen. HVO-Querido is veel kleurrijker, gelukkig, dan veel andere organisaties. In de psychiatrie in ons land kan het echter nog veel beter. Ik wil daar ook het gesprek over aan met mensen in het netwerk. ‘Zie je dat het uitmaakt, een divers samengesteld team? En wat zie je dan?’ Dat gesprek is wezenlijk. Oók als cliënten uitspreken er moeite mee te hebben dat ze een bepaalde begeleider krijgen. Ze mogen dat zeggen, van mij. Liever geen mannelijke hulpverlener? Waarom dan niet? Als de cliënt waarom het gaat een zwaar getraumatiseerde vrouw is, ja, dan begrijp ik dat wellicht. Het verhaal doet ertoe. Een regelrecht discriminatoire bejegening, dat accepteer ik niet. Weet je, het gaat om dilemma’s en die mag je niet platslaan. Je kunt dingen vaak niet ‘even’ beslissen, zo werkt het niet. Maar voer het juiste gesprek erover.

Je verdiept je, brengt graag zaken tot ontwikkeling. Breng dat eens in relatie tot je uitdaging bij HVO-Querido.

Er gaat heel veel heel goed bij HVO-Querido. Er kan veel en is veel bereikt. En allemaal vanuit de goede bedoeling en vanuit een positief mensbeeld. Wel denk ik dat het allemaal nog gerichter kan. Zorg ervoor dat je als organisatie nog meer vanuit één visie werkt, richting duidelijke doelen. Volgende stap is dat je je ook landelijk laat gelden. Weet wel, HVO-Querido heeft héél veel kennis en ervaring in huis. Deel die! De organisatie heeft – om het zo maar eens te zeggen – een behoorlijk grote woonkamer. Dan ben je gehouden daar anderen ook in uit te nodigen. Laat zien waar je voor staat. Denk daarbij ook aan de medewerkers, van wie veel gevraagd wordt. En werk toe naar een, landelijke benchmark, want die is er nog altijd niet.

Samen verantwoordelijk

Ik denk dat het belangrijk is voor een professionele organisatie als HVO-Querido om meer dan één bestuurder te hebben. Douwe heeft het enorm goed gedaan de afgelopen tijd. Maar echt doorgroeien als organisatie en je duurzaam ontwikkelen, daar heb je een bestuursteam voor nodig. Een team dat onderling kritisch is, elkaar scherp houdt, en samen integraal verantwoordelijk is. Zo zullen Douwe van Riet en ik de rollen ook invullen. Soms gaat het wellicht over de markt, over de financiën en kan een ontwikkeling er vanuit dat perspectief goed uitzien. Maar wat betekent die voor de zorg? En andersom zal de zorg met al haar wensen terdege rekening moeten houden met de meer bedrijfsmatige aspecten. Douwe en ik zullen elkaar onderling vervangen en de eerste tijd ook stevig investeren in elkaar beter leren kennen, zodat je op een goed moment van elkaar weet wat de ander ergens over denkt. We blijven de discussie voeren: zonder discussie geen gezonde ontwikkeling.

De kernwaarden van HVO-Querido zijn Samen, Gelijkwaardig, en met Lef. Wat betekenen ze voor je?

Ik kan me er uitstekend in vinden. Mijn lijn is altijd de mensen bij elkaar te brengen, elkaar te versterken. Gelijkwaardigheid niet minder: ik heb het van huis uit meegekregen, en groot was dan ook mijn verbazing toen ik na mijn functie in de Bijlmerbajes – met de bekende Amsterdamse egalitaire cultuur – tijdelijk overstapte naar een veel hiërarchischer organisatie in Zwolle. Ik was daar Mevrouw de Directeur, als ik niet oppaste. Dat heb ik gelukkig weten te voorkomen.

Onlangs heb ik mijn MBA afgerond. De titel van mijn thesis – je wilt toch iets over lef weten? – is Burgerlijke ongehoorzaamheid in de gezondheidszorg. De strekking: ik ga voor het doel achter de regels. Regels moeten dienend zijn aan dat doel en je moet ze bijstellen als dat nodig is. Verwacht geen ‘antistand’ van me, dat niet, maar ik blijf wel altijd kritisch! Daarin zit voor een belangrijk deel ook mijn motivatie om juist bij HVO-Querido te solliciteren: een inhoudsgedreven organisatie, met inhoudsgedreven mensen– en met een positief mensbeeld als uitgangspunt. En die mensen die hebben iets, dat kun je niet leren, weet je. Die empathie, die moet je aangeboren zijn, die zit in je. Hoe je daar vervolgens grenzen aan stelt, dat is te leren, net als het bepalen van kaders voor een organisatie waarin die empathie en dat positieve mensbeeld zo’n centrale plaats innemen.

Wat anders, mevrouw de psychiater, kunnen we dat straks, terug naar het oude normaal? Iedere dag en de hele dag naar je (kantoor)locatie, in een volle tram of trein, drukke vergaderzalen in, staan ze ons post-corona weer te wachten? Wat is verstandig?

Nou, als je het over de thuiswerkenden hebt; ik heb mensen eerlijk gezegd voor grotere problemen zien staan. Maar enige voorzichtigheid is wel op zijn plaats. Let op voor vermoeidheid, concentratieproblemen en overprikkeling als je opeens weer volop op kantoor zit. Tegelijkertijd: veel van de kwetsbare mensen waarvoor organisaties als Mentrum en HVO-Querido er zijn, hebben normaal contact enorm gemist. Ga vooral bij hen op bezoek als dat weer kan. Zij zijn veel tekort gekomen het afgelopen jaar. Zeker toen de dagbesteding wegviel, die is zo belangrijk. Of de reguliere contacten met begeleiders die soms teruggegaan zijn van drie keer per week naar nul. Of alleen digitaal plaatsvonden. Verveling en toename van angsten liggen dan op de loer. Daar moet onze aandacht met name naar uitgaan.

Hoe ziet jouw werkweek er straks uit?

Dat is nog even puzzelen met de agenda, maar ik ben vier dagen per week voor HVO-Querido beschikbaar. Welke, dat moet ik nog even zien. Daarnaast wil ik een dag in de week als psychiater actief blijven – dat is nu eenmaal wie en wat ik ben. Maar ik kijk nu vooral uit naar de kennismaking met de mensen die de organisatie maken, de cliënten, de medewerkers, en het netwerk.

Jessica Wesselius heeft een relatie met Christiaan en woont met dochter Lana (18) en zoon Silven (16) op een woonboot in Amsterdam. De boot biedt ook plaats aan twee geiten, meerdere katten, een hond, een hagedis en vissen. In haar vrije tijd doet Jessica aan yoga, wandelen en maakt ze graag creatieve dingen, zie het mozaïek elders op deze pagina. Ze steekt veel tijd en energie in haar sociale leven en ontvangt thuis graag veel mensen. Ze heeft nu eenmaal een grote woonkamer.