Direct een woning krijgen en pas daarna, met intensieve begeleiding, werken aan je problemen. Deze begeleidingsvorm, die Housing First heet, wordt nu ook ingezet bij een nieuwe groep: dakloze gezinnen.
Bij alleenstaande, volwassen cliënten met een achtergrond van verslaving en psychiatrische problemen boekt HVO-Querido er al tien jaar behoorlijk wat succes mee: Housing First. Cliënten komen meteen in aanmerking voor een woning en hoeven niet eerst meer zelfstandigheid en vooruitgang te tonen. Ze worden dan in hun eigen woning begeleid. ‘Sinds kort passen we deze methode ook toe bij dakloze gezinnen’, vertelt Anita Schaaij, directeur zorg van HVO-Querido. ‘De eerste resultaten zijn veelbelovend.’
Samenwerking
Begin dit jaar besloot de gemeente Amsterdam om een pilot met 25 gezinnen te starten. Inmiddels worden 14 van deze gezinnen vanuit hun toegewezen woning door het Ambulant team Gezinnen van HVO-Querido begeleid. Hierbij wordt nauw samengewerkt met de gemeente, de GGD, de Blijf Groep en Altra.
‘We begeleiden vooral eenoudergezinnen, meestal moeders met een of meer kinderen’, zegt Schaaij. ‘Je ziet vaak dat er sprake is van schulden, relatie- en opvoedproblemen, onvoldoende scholing, geen werk en een beperkt sociaal netwerk.’
Anita Schaaij
Hulpverlener te gast
De gezinnen, waarvan HVO-Querido er in totaal ongeveer tweehonderd begeleidt, verbleven normaal gesproken altijd eerst in een opvang. Schaaij: ‘In zo’n situatie ben je als gezin te gast bij de hulpverlener. Het gevaar van hospitalisering ligt dan op de loer. Als dat gebeurt, heeft de hulpverlener het idee dat hij nu eindelijk aan zet is. Vervolgens stelt degene die hulp nodig heeft zich afhankelijk op en denkt: jij gaat nu iets voor mij doen. Die dynamiek is soms moeilijk te voorkomen.’ Bij Housing First draaien de rollen om. ‘De hulpverlener is dan te gast bij jou, in je eigen woning. Dat is een totaal ander uitgangspunt. Jij bent zelf degene die aan zet is.’
Goed
De huidige praktijk vindt Schaaij niet altijd in het belang van het gezin. ‘In korte tijd verhuizen gezinnen te vaak. Daardoor wortelen ze niet in een buurt en bouwen ze nauwelijks wat op. Kinderen die soms al een hechtingsstoornis hebben, moeten telkens naar een nieuwe school.’
Schaaij is enthousiast over de eerste resultaten van Housing First voor gezinnen. ‘Bij de tussenevaluatie in oktober bleek dat het met bijna alle gezinnen goed gaat. We merken dat mensen beter te begeleiden zijn, omdat ze naast hun kinderen nog iets hebben om voor te strijden: hun eigen woning. Die willen ze nooit meer kwijt.’
Veiligheid
Waarom gebeurde Housing First voor gezinnen niet eerder? ‘We waren terughoudend, omdat er kinderen bij betrokken zijn. Je wilt hun veiligheid garanderen. Bij een gezin waarvan je weet dat er eerder sprake was van kindermishandeling, denk je natuurlijk wel drie keer na voordat je meteen een woning toewijst. Daarnaast moet je niet zuinig zijn met de begeleiding.’ Schaaij wil maximaal gebruik maken van de expertise van de Blijf Groep op het gebied van huiselijk geweld en bij Altra als het gaat om opvoedondersteuning. ‘Bij toekomstige aanbestedingen voor het huisvesten en begeleiden van gezinnen trekken we samen met hen op.’
Voortzetten
Als het aan Schaaij ligt, wordt de pilot met Housing First voor gezinnen na de gemeentelijke evaluatie, begin 2018, voortgezet en uitgebreid. ‘Het zou mooi zijn als we over een jaar of drie alleen nog maar een crisisopvang hebben en de rest van de gezinnen gelijk een woning krijgt.’
‘Eindelijk hebben we een huis’
Charity* kan met haar dochtertje van tweeënhalf jaar weer naar de toekomst kijken sinds ze een maand geleden een eigen woning kregen.
Met een speelgoedvliegtuig in haar handen rent het dochtertje van Charity door de woonkamer. Charity (38) beziet het tafereel vanaf haar comfortabele zespersoons hoekbank, die een flink deel van de kamer in beslag neemt. ‘Dit huis is zo groot dat m’n dochter er doorheen kan rennen’, vertelt ze. ‘Hiervoor woonden we op plekken waar we alleen een kamer hadden.’
Rustig
Een maand geleden kregen Charity en haar dochter een eigen woning op de derde en bovenste verdieping van een galerijflat in Amsterdam Buitenveldert. ‘We zijn er zo blij mee. Het is een fijne en rustige buurt.’ Samen vormen ze een van de 14 gezinnen die door HVO-Querido in het kader van de gemeentelijke pilot met Housing First voor gezinnen worden begeleid. Charity: ‘Eindelijk is er een einde gekomen aan het lijden.’
Druk
De afgelopen jaren verhuisde Charity, die als vluchteling van Afrika naar Nederland kwam, van de ene naar de andere opvanginstelling. ‘Je gaat elke keer naar een nieuwe omgeving met nieuwe indrukken en gezichten. Je bouwt nooit iets op.’ Het had grote impact op haar dochter. ‘Kinderen van haar leeftijd maken al zinnetjes, maar mijn dochter kan niet praten. Wat ook opvalt, is dat ze heel bang wordt als ze nieuwe mensen ontmoet. Ze gaat dan druk heen en weer rennen. Sinds de verhuizing gaat het gelukkig beter.’
Toekomst
Een maand geleden kon Charity dan eindelijk voor het eerst de sleutel omdraaien in het slot van haar eigen woning. ‘Ik was zo opgewonden dat ik het gevoel had dat ik opsteeg. Ik zei tegen m’n dochter: eindelijk hebben we nu ons eigen huis.’ Ze durft weer naar de toekomst te kijken. ‘Ik wil een opleiding doen en in de ouderenzorg gaan werken. Ik ben gelukkig nu. Ik ben vrij.’
* Wegens privacyredenen is de naam Charity gefingeerd.