Verreweg de meeste begeleiders bij HVO-Querido hebben een passende zorgopleiding afgerond. Daarnaast werken er bij ons zogeheten zij-instromers: mensen uit een andere sector die zijn overgestapt naar de zorg. HVO-Querido biedt ze een speciaal traject met scholing op maat. In dit artikel gaan we daarop in met drie betrokkenen: Eljas Emal, begeleider en zij-instromer, Simone Leensen, zijn teammanager, en Anne Luiten, docent bij het MBO College West van het ROC van Amsterdam, die lesgeeft aan zij-instromers bij HVO-Querido.
Spaarnevleugels
Spaarnevleugels is een 24-uursvoorziening in Hoofddorp waar 35 mensen wonen. Op deze locatie biedt HVO-Querido zowel beschermd wonen als forensische zorg. Bij Spaarnevleugels gaat het om herstel van de cliënt én om het voorkomen van recidive.
Sinds februari 2024 werkt Eljas Emal (1985) als ondersteunend begeleider bij Spaarnevleugels. Hij komt van oorsprong uit het door oorlog geteisterde Afghanistan en woont al jarenlang in Nederland. Als kind droomde hij er ooit van om piloot te worden, niet in de laatste plaats omdat hij een oom had die helikopterpiloot was en tegen wie hij opkeek. Eljas heeft goede hoop voor de toekomst van Afghanistan. ‘Mijn vader zei vroeger altijd dat het goed komt met ons land tegen de tijd dat ik opa ben.’
Beveiliging
Eljas Emal
Voordat Eljas bij HVO-Querido kwam werken was hij ruim zeventien jaar actief in de beveiliging op Schiphol. ‘Beveiligen was heel lang mijn ding,’ aldus Eljas. ‘Ik heb ook leiding gegeven aan teams met alles wat daarbij hoort, zoals targets halen. Daarmee had ik een goed salaris, maar op een gegeven moment veranderen mensen. Ik had genoeg van de stress, ik zocht meer rust.’
Opleiding
‘Daarom ben ik minder op Schiphol gaan werken en daarnaast voor mezelf begonnen als zzp’er,’ vervolgt Eljas. ‘Zo kwam ik regelmatig als beveiliger bij HVO-Querido in Amsterdam terecht. Dat vond ik interessant en zo ontstond langzaam het idee om begeleider te worden. Mijn vrouw is maatschappelijk werker, dus ik wist er wel iets van. Toen heb ik de CAO gelezen en dacht: weet je wat, ik ga een opleiding voor begeleider doen.’
Vrijstelling
‘Voor mij was de forensische zorg een bewuste keuze. Het is een doelgroep die mij wel ligt. Als beveiliger voor HVO-Querido had ik meer moeite met verslaafden en minderjarigen.
Nadat ik bij HVO-Querido had gesolliciteerd, stelden zij voor om het traject voor zij-instromers te volgen.
De training voor zij-instromers sluit goed aan op het werk in de praktijk. Het is leuk om met andere studenten over je werk te praten. Het viel me eerlijk gezegd mee. Ik had het zwaarder verwacht, met meer moeilijke toetsen en examens. Maar daar klaag ik natuurlijk niet over.
Na de zomer ga ik de vervolgopleiding Social work bij het ROC volgen. Omdat ik het traject voor zij-instromers al heb gevolgd, krijg ik voor een paar vakken vrijstelling, dat scheelt.’
Goed gevoel
‘De beveiliging is hele zakelijke wereld,’ stelt Eljas, ‘hier gaat het juist om de mensen. Ik heb wel wat centjes moeten inleveren, maar werk naar je hart is ook veel waard. Het is een investering in mezelf.
Dingen voor elkaar krijgen voor onze bewoners, ook kleine dingen, dat geeft een goed gevoel.
Als bewoners bij ons binnenkomen vanuit detentie zijn er vaak allerlei dingen die moeizaam gaan. Inschrijvingen, de uitkering, een DigiD aanvragen, noem maar op. Daar kun je als begeleider heel praktisch iets aan doen. Dat maakt mijn dag goed. Je bent niet nutteloos, maar goed bezig voor andere mensen. Een bijdrage leveren aan de maatschappij. Ik ga met plezier naar mijn werk.’
Waardering
Eljas: ‘Mijn collega’s, mijn zorgcoördinator en mijn teammanager, zij helpen mij allemaal. Vooral in het begin, maar nu nog steeds. Ik voel me heel erg gewaardeerd bij Spaarnevleugels.
Mensen vragen vaak: had je dit niet eerder moeten doen? Maar het is wat het is en ik wil het beveiligingswerk niet naar beneden halen, ik heb ongelofelijk veel geleerd op Schiphol.’
Praktijk
Na een carrière als beleidsadviseur in het sociaal domein in Haarlem en omstreken vindt Simone Leensen (1975) het een uitdaging om maatschappelijke ondersteuning van een andere kant te benaderen. Daarom werkt zij nu al ruim twee jaar bij HVO-Querido als teammanager van de locatie Spaarnevleugels.
‘Zelf ben ik dus eigenlijk ook een zij-instromer,’ aldus Simone. ‘Ik had weliswaar al leidinggevende ervaring, maar op het gebied van de zorg ben ik van het beleid van de gemeente naar de uitvoering van een zorginstelling overgestapt. Van de theorie naar de praktijk. En het bevalt me uitstekend.’
Eljas en Simone bij Spaarnevleugels
Divers team
Volgens Simone zijn er meerdere goede redenen om met zij-instromers te werken. ‘Heel praktisch: in een lastige arbeidsmarkt is het gewoon nodig om veel mensen geschikt te maken voor het vak. Maar wat ik misschien nog wel belangrijker vindt: zij-instromers brengen andere ervaringen in, een andere manier van zien. Daardoor krijg je als team een bredere blik met minder blinde vlekken,’ aldus Simone. ‘Diversiteit is goed voor teams. Teams worden er creatiever van. Zij-instromers zijn ook nog eens supergemotiveerd. Zij maken heel bewust de keuze om in de zorg te gaan werken.’
Ervaring
‘Eljas komt uit de beveiliging en heeft daar ruime ervaring in,’ vervolgt Simone. ‘Hij heeft in zijn vorige functies veel ingewikkelde en lastige situaties meegemaakt. Daar plukken wij nu de vruchten van. Van het begin af aan draait hij hier bijvoorbeeld in zijn eentje nachtdiensten, dat is best pittig. Zijn ervaring maakt hem een solide en betrouwbare collega.’
Werk- en denkniveau
‘Diploma’s zijn mooi, maar levenservaring en praktijkkennis zijn ook veel waard. Meer dan diploma’s hecht ik waarde aan een bepaald werk- en denkniveau. Natuurlijk vraagt het ook om commitment van de zij-instromer. Als het vak je bevalt, als je er verder in wilt, dan moet je er ook voor gaan en bereid zijn om een opleiding te volgen. Want uiteindelijk willen we een team van optimaal toegeruste medewerkers met de juiste zorgdiploma’s.’
Investering
Simone Leensen
‘Zij-instromers volgen in eerste instantie een speciaal scholingstraject op het MBO College West van het ROC van Amsterdam. Twee keer tien weken volgen ze daar op woensdag zes uur lang lessen. Het is een investering van beide kanten. HVO-Querido vergoedt de helft daarvan als werk, de andere tijd steekt de deelnemer er zelf in.
We gaan uit van vertrouwen. Je gaat samen iets aan. We verwachten wel dat mensen minimaal twee jaar bij HVO-Querido blijven werken.’
Stevig
‘Het zij-instromerstraject is mij goed bevalen,’ zegt Simone, ‘ik zou het zo weer doen. Het team moet het wel kunnen dragen. Je hebt er een beetje een stevig team voor nodig om er iemand bij te kunnen hebben die het vak nog moet leren. Met Eljas hebben wij er nu eentje op een team van zeventien. Eljas is een topper. Ik ben ervan overtuigd dat hij een vakman wordt.’
Goud
Simone: ‘Weet je wat trouwens ook fantastisch is? De afgelopen jaren hebben we hier drie stagiairs gehad en daarvan zijn er nu maar liefst twee bij ons in dienst. Gemotiveerde jonge mensen die wij kennen, die weten waar ze bij ons aan toe zijn en dus vol overtuiging voor Spaarnevleugels kiezen. Dat is echt goud.’
ROC van Amsterdam
Anne Luiten (1984) is docent. Zij is van huis uit psycholoog en verloor vijftien jaar geleden haar hart aan het onderwijs. Eerst gaf ze vijf jaar les aan de Universiteit van Amsterdam en sinds 2016 is ze docent psychologie aan het MBO College West, ROCvA. In die hoedanigheid geeft ze ook les aan de zij-instromers van HVO-Querido.
De training bestaat uit een serie van tweemaal tien weken. Tijdens de eerste periode gaat het om de basiskennis, in de tweede periode staat verdieping op het programma. In de cursusperiode zitten de zij-instromers van HVO-Querido met z’n allen samen in een klas.
‘In het begin van de training gaat het echt om de basis,’ vertelt Anne. ‘We behandelen psychopathologie, ontwikkelingspsychologie, begeleiden en gespreksvoering. Dan gaat het om dingen als: hoe observeer je? Waar staat gedrag voor en hoe duid je dit? Hoe level je met mensen? In het tweede deel gaan we meer in op speciale technieken.’
Anne Luiten bij het MBO College West, ROCvA
Praktijk
‘Het hele scholingstraject voor zij-instromers is sterk op de praktijk gebaseerd,’ aldus Anne. ‘De onderwerpen waar studenten in de dagelijkse praktijk tegenaan lopen en hoe je die kunt aanpakken bepalen grotendeels de lesstof. Daar koppel ik dan zo nu en dan wat relevante theorie aan vast, en niet andersom. Het gaat er niet zozeer om dat ze rijtjes met feiten uit de psychopathologie kunnen opdreunen, het is veel belangrijker dat studenten hun handelingsrepertoire zo groot mogelijk maken. Zodat ze in zoveel mogelijk situaties in de praktijk goed uit de voeten kunnen.’
Van elkaar leren
‘Je merkt ook dat studenten op de cursusdagen ook veel van elkaar leren. Ze zitten immers allemaal min of meer in hetzelfde schuitje. O, zit jij daar ook mee, hoor ik vaak. Ze delen met elkaar succesverhalen, maar ook nuances en ronduit lastige dingen. Als je bijvoorbeeld in een ambulante setting werkt, opereer je als begeleider vrij solitair. Dan kun je dingen niet altijd met collega’s bespreken. Daar helpt de klas van HVO-Querido ook bij. Mensen trekken zich aan elkaar op.’
Gezellig
‘In de klas is het verschil in vooropleiding groot. Dat gaat van universitair tot heel veel levenservaring. Toch bijt dat elkaar niet en is het niveau doorgaans hoog. De zij-instromers weten doorgaans veel, ze zijn gemotiveerd, ze hebben veel meegemaakt en kunnen daardoor veel brengen. Het zijn lange dagen, de lessen, soms met emotionele momenten, maar het is ook heel gezellig, er wordt veel gelachen in de klas. We lossen veel op met humor.’
Gevoelsmensen
‘Deze opleiding verzorgen we nu vier jaar voor HVO-Querido en het gaat behoorlijk goed. Ik vind dat mensen van HVO-Querido een grote tolerantie naar elkaar hebben, er is veel onderling vertrouwen, en heel veel respect voor hun cliënten. HVO’ers zijn heel zachtaardig, ze blijven rustig in hectische situaties, het zijn echt gevoelsmensen.
Omdat mensen nu eenmaal veel over hun werk praten – allemaal goede dingen hoor – heb ik het idee dat ik de organisatie inmiddels een beetje ken.’
De lichtjes aan
‘Voor mij is het leuk om te zien dat studenten gaandeweg de opleiding steeds meer de fijne kneepjes van het begeleiden onder de knie krijgen. Ze leren bijvoorbeeld om precies en professioneel te observeren en formuleren. Dus niet: de bewoner is een beetje in de war, maar de bewoner heeft last van wanen.’
Op een gegeven moment bereik je het niveau van vakwerk. Dan merk je dat de stof gaat leven, dat mensen het gaan zien en herkennen. Dan valt het kwartje en zie je bij studenten de lichtjes aan gaan. Dat blijft mooi, daar doe je het voor.’
