Sinds dit jaar is het team Muziek van HVO-Querido uitgebreid en omgedoopt tot team ‘Kunst & Cultuur’. Collega Lies Schilp begeleidt al jaren deelnemers in allerlei muziekprojecten en maakt ze enthousiast om zich muzikaal te ontplooien. Elke Bücheler zet zich al geruime tijd met hart en ziel in voor alle kunst en cultuur buiten het muziekaanbod. Haar doel is ervoor te zorgen dat elke bewoner en bezoeker van HVO-Querido de kans krijgt om bezig te zijn met kunst en cultuur.
Een goed team dus! Elke en Lies zijn hard bezig om een breed aanbod aan kunst- en cultuuractiviteiten in de steigers te zetten. Het is tijd voor een gesprek en een inkijkje in wat team Kunst & Cultuur precies doet. Elke: “Wat ik onder de aandacht probeer te brengen is dat kunst en cultuur veel meer aandacht verdient, net als muziek en sport. Iets dat aansluit bij zingeving en dat helpt bij herstel.”
Ruimte om dingen uit te proberen
Elke is beeldend kunstenaar. Ze begon zes jaar geleden bij HVO-Querido als activiteitenbegeleider voor de mobiele dagbesteding, die destijds als pilot was opgezet. “Ik werd dan ergens op een locatie gedropt en dan konden mensen twee uur lang doen wat ze wilden met creatieve materialen. Later heb ik met heel veel plezier bij het ACM (nu: Centrum Tegen Mensenhandel) gewerkt. Eigenlijk kreeg ik dáár echt de ruimte om veel dingen uit te proberen en op te zetten. Een expositie over maskers in De Balie, het maken van verschillende kaarten en boeken, dat ontstond allemaal daar.”
Opening Expositie Balie ‘Maskers’
Kunst en cultuur op de kaart
Elke zette zich van meet af aan in om kunst en cultuur beter op de kaart te zetten binnen het aanbod van HVO-Querido, zoals dat ook bijvoorbeeld het geval is bij muziek. “Er waren op het gebied van kunst en cultuur wel projectjes die ad hoc ontstonden vanuit betrokken collega’s, maar het was niet structureel en niet overzichtelijk. Op een gegeven moment besloot mijn teammanager dat dat over moest zijn. Sinds die tijd, ongeveer twee jaar nu, draai ik projecten. Daar gaat natuurlijk veel tijd in zitten, maar het levert ook wat op. Er komen bijzondere resultaten uit die een overkoepelend beeld geven. Dingen die je niet zou zien als je alles afgeschermd per locatie zou doen. Denk bijvoorbeeld aan het boek ’Ik spreek met een open hart’ over 35 jaar dagbesteding bij HVO-Querido*, of de expositie DOOR-ART in de Stopera dit jaar. Of het boek ‘Alles gebeurt in Amsterdam’**, dat we volgend jaar gaan uitbrengen, waaraan meer dan 80 bewoners en bezoekers van heel veel verschillende locaties, een bijdrage leveren.
Elke Bücheler bij voorbereiding expo ‘DOOR-ART’
Van hot naar her
Elke’s dag is nooit hetzelfde. Ze reist van locatie naar locatie, stelt dingen voor, maakt samen plannen, biedt ondersteuning. Ze probeert collega’s zoveel mogelijk warm te maken en mee te nemen in het proces, maar geeft ook handvatten als ze er niet meteen uitkomen. “Het idee is dat begeleiders en alle cliënten met kunst en cultuur in aanraking kunnen komen. En wat er dan gemaakt wordt, dat verzamel ik. Soms maak ik er dan een presentabele vorm van, zoals een boek of een expositie.”
Elke vindt dat de kunst die door bewoners en bezoekers van HVO-Querido wordt gemaakt, waar dat kan zo goed mogelijk moet worden gepresenteerd. “Want als wij laten zien dat iets een waarde heeft en we behandelen het ook zo, dan voelt de maker dat ook veel meer. Dat is heel anders dan dat je zegt ‘stop maar in die map’. Het geven van een goed podium en het zorgen dat iets gezien wordt, dat zorgt dat de maker zich ook gezien voelt .”
Voor cliënten is het vaak een uitdaging, maar ook een erkenning dat ze iets maken wat ze niet dachten te kunnen. “Ik hoor best vaak zoiets als “je laat mijn hersenen kraken”. En als iemand dat nog niet voelt tijdens het maakproces, dan komt dat vaak tijdens de presentatie, dan zie je absolute trots.”
Midden-Oosten bij Centrum Tegen Mensenhandel
De rol van kunst en cultuur bij herstel
Alle activiteit kan in principe helpen bij herstel, alles draagt bij aan zingeving. De ene vorm is niet beter dan de andere, iedereen doet dat wat het beste past. Maar Elke wil wel benadrukken dat creatief en artistiek bezig zijn, echt andere dingen zijn. “Creatief is vooral de vaardigheid om mooie dingen te maken, het ambacht onder de knie krijgen. Het verschil met artistiek bezig zijn is dat je daar echt een beetje van je ziel inlegt. Je ‘bezielt’ dan het object wat je maakt en met de wereld deelt, het is heel persoonlijk. Als je kunst maakt, dan verander je eigenlijk van cliënt in kunstenaar. Op het moment dat je met kunst bezig bent dan ben je bezig met je eigen plek in de maatschappij. Je vraagt je dingen af, wat vind ik daarvan, hoe zie ik dat? Dat maak je visueel. Dat maakt je zelfbewust, daar groei je van. Deelnemers moeten de mogelijkheid krijgen om zich naar eigen kunnen en inzicht artistiek te ontwikkelen. Zonder dat iemand zegt wat mooi is, of wat mag of wat niet mag. Want dan krijg je geen kunst.”
Ideale wereld
Als je Elke vraagt hoe de afdeling Kunst & Cultuur er in de ideale wereld uit zou zien, begint ze te stralen. “Ik zou het fantastisch vinden als er een geloofwaardig open atelier zou komen. Een plek buiten de instelling, waar mensen geen cliënt maar kunstenaar zijn. Het moet voelen als een echte kunstenaarsruimte, het moet uitstralen wat het pretendeert te zijn. Met ezels, goede materialen. Net als yogales in de praktijk van de fysiotherapeut, dat voelt heel anders dan yogales dat in een mooie yogaruimte met de juiste sfeer en aankleding. Dan ontspan je al meteen meer en dan sta je al één punt voor.”
Stoelenproject met Julius Jaspers Alexanderkade
Nabije toekomst
“Iets waar ik mij nu erg op verheug is dat volgend jaar het boek ‘Alles gebeurt in Amsterdam’ uitkomt. Dat wordt echt prachtig. Verder zijn we nog volop bezig met het vormgeven van het aanbod. Er staat al veel in de steigers, maar kijk ernaar uit om volgend jaar ook aan de slag te gaan met ideeën van collega’s. Zo zorgen we er langzaamaan samen voor dat kunst en cultuur een vanzelfsprekend onderdeel wordt van het aanbod van HVO-Querido.”
___________________________________
* In september 2024 werd het boek ‘Ik spreek met een open hart – 35 jaar dagbesteding bij HVO-Querido’ gepresenteerd. In het boek komen tientallen deelnemers aan de dagbesteding aan het woord, waarmee een hartverwarmend beeld wordt geschetst van wat dagbesteding kan betekenen in het leven van mensen. ** In 2025 komt een boek uit met ‘6-woorden verhalen’ van deelnemers vanuit HVO-Querido. Het wordt uitgegeven in het kader van 750 jaar Amsterdam en heet ‘Alles gebeurt in Amsterdam’. Elke: “Als het niet in Amsterdam gebeurt, dan gebeurt het nergens in de wereld. Want Amsterdam is zo bijzonder en zo vol met diversiteit. En ik wil zoveel mogelijk mensen bij HVO-Querido mee laten doen, zelfs de kinderen, als die mee willen doen, dan mag dat ook. Je moet de verhalen van alle kanten horen.”
