In een bijzondere aflevering van Leven tot het Laatst van NPO ontmoet je Jan en Jan, die beiden in De Aak verblijven. Eén van hen staat aan het begin van zijn laatste levensfase. De ander moet een ingrijpende keuze maken: stoppen met drugsgebruik om zijn leven te redden. In deze blog lees je aantal mooie uitspraken. De volledige aflevering kun je terugkijken via de website van NPO (aflevering 3: Sociaal).
Waar gaat deze aflevering van Leven tot het Laatst over?
Leven tot het Laatst is een programma over palliatieve zorg op diverse plekken in Nederland. Niet het sterven staat centraal, maar juist de manier waarop mensen betekenis geven en houvast vinden in het leven dat nog vóór hen ligt. In aflevering 3 volgt Anita Witzier onder andere huisarts Tom in zijn werk en zijn contact met Jan en Jan. Ook pastor Zwanine van het Drugspastoraat en persoonlijk begeleider Melanie komen in beeld.
‘Het is bijzonder om iemand in hun laatste levensfase te begeleiden. Alle remmen gaan los’
Tom is de vaste huisarts van De Aak, ook wel de straatdokter genoemd. Hij behandelt de gasten die er tijdelijk verblijven of tot het einde van hun leven wonen. Tom vertelt dat De Aak een daklozenopvang is waar mensen met lichamelijke problemen in combinatie met verslavings- en psychiatrische problematiek verblijven.
Tom: ‘In de palliatieve zorg kun je natuurlijk niet altijd alles betekenen, maar ik probeer wel een luisterend oor te zijn. Ik heb de intentie om te helpen waar ik kan. Palliatieve zorg gaat over medisch het juiste doen op het juiste moment, maar het gaat vooral over het psychosociale en spirituele aspect. Je begeleidt mensen in het laatste stukje van hun leven en dan gaan alle remmen los. Dan gaat het niet meer over iemand overtuigen na 40 jaar crackgebruik te stoppen. Dan heb je het over hele andere dingen.’
De Aak is dan ook een plek waar drugsgebruik gedoogd wordt.
Over dat psychosociale en spirituele aspect vertelt Tom het volgende: ‘De mensen die hier komen, hebben vaak geen netwerk meer over. Wij zijn eigenlijk hun netwerk. Dat vind ik heel spannend. Samen met collega’s, drugspastoor, begeleiding, verpleging, kijken we hoe we mensen toch zo goed mogelijk kunnen begeleiden.’
‘Het is fijn dat er echt naar me wordt geluisterd’
Bewoner Jan is heel tevreden met Tom. Jan vertelt: ‘Tom is een goeie huisarts. Er wordt echt naar me geluisterd. Het avondeten is hier ook lekker. Ze kunnen alles wel goed maken.’
Hoe ziet Jans dag er dan uit in De Aak? ‘Vaak word ik wakker met een aanval. Mijn longen zijn namelijk niet zo goed. Daarna ga ik douchen en ontbijten. Ik haal ontbijtkoek (helaas zonder roomboter) en een kopje thee. Daarna ga ik dan nog even in bed liggen.’
Verder houdt Jan zich bezig met zijn hobby: voetbaltrainingspakken verzamelen. ‘Het is een dure hobby, maar ik had van dat geld ook drugs kunnen kopen. Dit is beter.’ Jan is vroeger zelf semi-professioneel voetballer geweest. Die sport ligt hem nog altijd na aan het hart.
‘Ik probeer iemand een beetje van zichzelf terug te geven’
Straatpastor Zwanine is onlangs het project ‘Walk of Life’ begonnen om het levensverhaal van dakloze mensen op te tekenen. Zwanine vertelt: ‘Ik doe wat ik denk dat belangrijk is om mensen iets van zichzelf terug te geven. Mensen die in de marges leven, verslaafde mensen maar ook mensen met psychisch onbegrepen gedrag. Daar probeer ik contact mee te maken. Ik vraag wie ze zijn als mens, in plaats van dat ik vraag naar hun problematiek. De gesprekken gaan juist over wie iemand nou eigenlijk is.’
Ook Zwanine herkent, net als Tom, dat mensen geen netwerk meer hebben als ze aan het einde van hun leven zijn. ‘De sociale context is vaak helemaal weg,’ vertelt ze. ‘Door te vragen naar hun leven, wat ze gemist hebben, verloren hebben, geef je iemand het gevoel terug echt een mens te zijn. Die antwoorden schrijf ik op in Walk of Life. We maken een document, een soort sociaal testament, waar iemands verhaal in staat. Daarmee help je iemand hun vrienden en familie herinneren. Zo wordt iemand zichzelf weer.’
Afkicken of afglijden
Over iemand die zichzelf langzaam weer wordt gesproken: we maken ook kennis met een andere Jan. Deze Jan is de komende vier maanden verplicht aan bed gekluisterd in De Aak. Inmiddels zitten er drie weken op.
Jan vertelt: ‘Ik voel me een stuk beter dan een maand geleden. Eigenlijk sinds ik geen drugs meer gebruik. Ik ben hier in De Aak om mijn grote wonden te laten verzorgen, maar ik kan ook niet meer gebruiken. Ik ben dus eigenlijk meteen aan het afkicken, omdat ik moet blijven liggen. Anders hangt mijn leven aan een zijden draadje. Als ik mijn wonden nu zouden gaan ontsteken, dan gaat het heel snel bergafwaarts met me. Zolang ik hier in bed lig, krijg ik geen terugval.’
Huisarts Tom vertelt dat Jans wonden achteruit bleven gaan door zijn levensstijl. ‘We hebben heel lang de hoop gehad dat het kwartje zou vallen dat Jan rust nodig had. Gelukkig is dat nu zo, want we hebben helaas toe moeten kijken dat de wonden centimeters dieper werden. Het leven zoals hij dat leed, trok nog te veel aan Jan, zogezegd. Nu heeft Jan een grote verandering doorgaan en is hij hier gekomen voor zijn herstel.’
‘De dokters die me behandelde waren heel direct,’ legt Jan uit. ‘Als ik zo door zou gaan, dan is de kans groot dat ik zou komen te overlijden.’ Dat gaf hem het zetje dat hij nodig had om aan zijn herstel te werken. Inmiddels zit er ‘wat meer vet op de botten’, benoemt Tom trots.
Betekenisvol werk doen bij De Aak
Tom en Zwanine zien allebei de directe impact van hun werk: dankbare mensen die zich weer een beetje mens voelen. Lijkt het jou mooi om daaraan bij te dragen? Neem dan vooral een kijkje tussen de vacatures. We spreken je graag over jouw mogelijkheden bij HVO-Querido.
