Olena is een van de ruim vijfhonderd vluchtelingen uit Oekraïne die HVO-Querido opvangt. Zij vertelt openhartig over haar vaderland, over Nederland, over de opvang, over haar dromen voor de toekomst en nog veel meer.
Hoewel er al sinds 2014 in Oekraïne wordt gevochten, is de grootschalige Russische invasie op 24 februari 2022 een enorme escalatie van het conflict. Dat betekent dat daar nu al 1188 dagen, dat is ruim drie jaar en drie maanden, een grote oorlog woedt. HVO-Querido vangt bijna net zo lang, sinds 11 maart 2022, vluchtelingen op uit Oekraïne. Dat begint met nood- en crisisopvang in hotels en op diverse tijdelijke, geïmproviseerde locaties. Inmiddels is onze opvang van vluchtelingen uit Oekraïne geconcentreerd in nog een enkel hotel, het WOW-hostel, en vier semipermanente locaties: Opvang Plantage Muidergracht, Opvang Buitenhof, Opvang Duivendrechtsekade en Opvang Melkweg.
Olena
Bij die laatste locatie in Amsterdam Noord, waar 240 mensen worden opgevangen, spreken we met bewoner Olena Maievska (1972). Begeleider Tetyana Syvulya (1984) treedt daarbij op als tolk.
Voordat ze haar land drie jaar geleden moet ontvluchten, woont Olena in Fastiv, een stad in de omgeving van hoofdstad Kyiv. Olena heeft verschillende banen gehad. Ze werkte onder meer als manager, als begrafenisondernemer en ze runde een winkel. Ze is getrouwd, haar echtgenoot is nog in Oekraïne, en ze heeft twee zonen van 33 en 26 jaar oud. Haar oudste zoon woont met zijn vrouw en kind in Polen. Haar jongste zoon woont in Nederland, in Haarlem.
Olena (links) en Tetyana, buiten bij Opvang Melkweg in Amsterdam Noord
Geen toekomst
‘Mijn man is thuis, aan het werk,’ vertelt Olena. ‘Het leven gaat door, mensen moeten wel doorgaan. Maar er is geen toekomst. Door de oorlog kan niemand meer plannen maken, alles is onzeker. Het is heel somber. Vroeger maakten we plannen en hadden we dromen. En nu? Niks! Alles is mis gegaan.’
Niet veilig
Ook Olena heeft mensen verloren door het oorlogsgeweld. Geen directe familie, maar wel kennissen en mensen die ze kende van vroeger. Volgens haar is dat in Oekraïne tegenwoordig niets bijzonders. Bijna iedereen heeft helaas doden te betreuren. Hoe dichter je bij het front woont, hoe hoger het risico. En als je, zoals zij, in de buurt van Kyiv woont, dan heb je te maken met bombardementen en raketbeschietingen. ‘Nergens in Oekraïne ben je veilig,’ aldus Olena.
Pijn
De meeste inwoners van Oekraïne kunnen Russisch spreken en lezen, maar volgens Olena doen de meesten dat nu liever niet meer, want het voelt oncomfortabel. Wat haar betreft hoeven de Russische taal en cultuur niet in de ban te worden gedaan. Zo zal zij altijd van Poesjkin blijven houden, de grote Russische dichter. Maar ze begrijpt de afkeer van het Russisch wel.
‘Ik voel de pijn door al het leed,’ aldus Olena. ‘Zoals in elke oorlog zijn vooral de arme mensen de dupe, de mensen die er niks aan kunnen doen. Wie schiet er nou in hemelsnaam raketten af op scholen en ziekenhuizen, op kinderen?’
Trots
‘Ik ben heel trots op onze soldaten. Voor de soldaten van Oekraïne past niets anders dan een diepe, diepe buiging. Helaas is ons land nu het toneel waarop allerlei landen hun politieke spel spelen, een vals spel om de macht. Hoe moet het verder met ons land?’
Olena en Tetyana
Verliefd
Op de vraag wat haar eerste indruk van Nederland is, steekt Olena de loftrompet over ons. ‘Allereerst wil ik dit land heel erg bedanken. Ik ben onverwacht gekomen en ik ben verliefd geworden op Nederland. Niet op de weilanden en de wolken, die vind ik trouwens ook mooi, ik fiets graag hier in de buurt, maar op de Nederlanders. Wij Oekraïners kunnen veel van jullie leren. Voor mijn gevoel zijn Nederlanders net kinderen. Altijd open en eerlijk en blij.
Je merkt dat de meeste Nederlanders weinig grote zorgen hebben. Hier is leven, bij ons is het overleven.’
Betrokken
Toen Olena net uit Oekraïne was aangekomen, ging het mentaal niet zo goed met haar. Inmiddels volgt ze al geruime tijd therapie en gaat het alweer een stuk beter, maar van een harde klap in de verte en sirenes schrikt ze nog altijd.
‘Van Tetyana en haar team voel ik een open hart, iedereen doet enorm zijn best. Ook van andere Nederlanders. Mensen stellen de juiste vragen, je merkt dat ze echt betrokken zijn, dat ze het beste met je voor hebben. Nu ben ik niet meer bang om hulp te vragen. En we krijgen gratis medicijnen, vanwege de verzekering hier.’
Thuis
‘Lange tijd heb ik het gevoel gehad, dat ik op bezoek was,’ zegt Olena, ‘maar nu begin ik me hier thuis te voelen. Ik woon hier, ik hoor erbij. Als het nodig is, is er hier altijd iemand voor mij.’
‘Goeie vraag,’ antwoordt Olena op de vraag of ze in Nederland zou willen blijven wonen. ‘Het is een fijn land, maar als het mogelijk is, als het ooit vrede word, dan ga ik toch liever terug naar huis, naar mijn eigen land. Daar ben ik geboren. Maar ik zal altijd met een warm hart aan Nederland terugdenken.’
‘Mijn jongste zoon werkt als biotechnoloog bij een farmaceutisch bedrijf. Hij werkt aan het ontwikkelen van medicijnen. Hij krijgt binnenkort een vast contract, ik hoop dat hij in Nederland mag blijven. Dan heb ik een goede reden om vaak op bezoek te komen.’
Gastvrij
Om weer wat arbeidsritme op te bouwen, werkt Olena momenteel als vakkenvuller bij een grote supermarkt. Daar verbaast ze zich soms over de grote keuze in het aanbod. ‘Al die soorten kaas bijvoorbeeld, ik vind ze allemaal lekker.’ Soms verlangt ze naar typisch Oekraïens eten, zoals reuzel met zwart brood en mierikswortel.
‘Als je ooit in Oekraïne komt, dan zul je merken dat we heel gastvrij zijn,’ aldus Olena. ‘Voor gasten zetten we alles op tafel, goed eten vinden wij belangrijk.’
Oekraïense literatuur
Bij wijze van ontspanning leest Ola graag. De laatste tijd vooral klassiekers uit de Oekraïense literatuur, zoals Lesja Oekrajinka en Taras Sjevtsjenko. ‘Die leren wij op school, dat zijn tijdloze schrijvers die je kunt blijven lezen, zoals Shakespeare of de bijbel. Telkens haal je er nieuwe dingen uit. Het is niet nationalistisch, maar het gaat wel over de liefde voor ons land en onze taal.
Bij de Openbare Bibliotheek in Amsterdam hebben ze een afdeling met Oekraïense boeken, speciaal voor ons.’
Dankbaar
Voordat ze naar de Melkweg verhuisde, verbleef Olena in het WOW-hostel. ‘Deze opvang is goed en rustig,’ aldus Olena, ‘en er werken aardige mensen. Je kunt ze altijd alles vragen.
De Nederlandse overheid heeft ons met een warm hart opgevangen en betaalt veel geld voor ons. Ik ben dankbaar dat deze plek er is voor ons.’
