Marc van den Boogaard woont ruim twee jaar bij de Passeerdersstraat, de beschermende woonvorm van HVO-Querido in de Jordaan. Hij vindt het prima om aan een vraaggesprek mee te doen, maar hij wil het niet over zichzelf hebben, want ‘dat is niet interessant.’
Marc praat makkelijk en met veel kennis van zaken over uiteenlopende onderwerpen. Een wandelende encyclopedie en een omgevallen boekenkast zijn de eerste indrukken. Zijn toon is een beetje deftig, een intellectueel en duidelijk niet van de straat.
Marc van den Boogaard wordt in 1968 geboren in Amsterdam en groeit op in het zuiden van ons land en in België. Als kind wil hij archeoloog worden, omdat oude beschavingen en vreemde culturen, zoals die van de Egyptenaren en de Inca’s, hem interesseren. Zoals vaak is de werkelijkheid een stuk prozaïscher, Marc gaat bedrijfskunde studeren aan Nyenrode.
Onbenullig
‘Ach ja, dat was in een ver en grijs verleden,’ aldus Marc, ‘en ik heb ook gewerkt en ik heb ook geld verdiend, maar dat is allemaal niet belangrijk. Geld is bijzaak en of je nou in een kleine of grote wagen rijdt is ook niet spannend. Ik vind mezelf gewoon geen boeiend onderwerp. Terwijl er zoveel zaken zijn die wel interessant en fascinerend zijn. Daar kunnen we het beter over hebben. Mensen zijn sowieso veel teveel met zichzelf bezig, met hun bekrompen selfiesticks als zielige verlengstuk.’
Marc legt het uit in de tuin van de Passeerdersstraat
Boeiend
‘Wij leven in een boeiende tijd,’ schampert Marc. ‘Onze beschaving brokkelt steeds verder af, het is zelfs de vraag of we überhaupt zullen overleven als soort. Mensen lijken niet langer in staat om nog iets te presteren. We hebben de laatste tijd niks gedaan wat zelfvertrouwen geeft. We zijn apathisch en onbenullig, niet bij machte om een toekomst te bouwen. Terwijl we de democratie uithollen, legt iedereen de schuld bij de ander. Niemand stelt zich de vraag: wat kan ik zelf doen?’
Inzetten
‘De jaren ’80 van de vorige eeuw, dat was een mooie tijd,’ stelt Marc. ‘We hadden wel al het gemak van computers en internet, maar nog niet de uitwassen. De Fransen hadden toen Minitel, een geweldige voorloper van internet. Er was al novocaïne voor als je kiespijn had. We waren de Koude Oorlog aan het winnen, maar dat was nog niet gebeurd, er was nog van alles om voor te vechten, om je voor in te zetten.
Met de val van het communisme hadden we gewonnen en waren er geen uitdagingen meer. Vanaf de jaren ’90 zijn we aan het luieren en verslonzen en leven we steeds meer als kippen zonder kop.’
Gewone mensen
Marc: ‘De opkomst van de poorter in de middeleeuwen vind ik ook een boeiende ontwikkeling. Dat het verhaal van de geschiedenis niet langer wordt bepaald door koningen, bisschoppen en baronnen, maar dat gewone mensen een steeds grotere rol gaan spelen.
Al die aandacht voor iemand als Christine de Pizan bijvoorbeeld vind ik onbegrijpelijk. Dat was toch vooral een verwende adellijke tuthola. We kunnen het dan veel beter over Aphra Behn hebben, de eerste vrouw in Engeland die met schrijven de kost verdiende. Zij publiceerde al in 1688 een roman tegen de slavernij. In 1688! Daar mag je gerust een uitroepteken achter zetten.’
1984
‘Hoe het is om bij de Passeerdersstraat te wonen? Nou fijn, vooral de tuin is heel fijn, je kunt de deur vaak wijd open zetten. Mijn kamer grenst aan de tuin. Hier in de buurt woont een zwarte kat, die komt regelmatig bij mij langs. Even een kijkje nemen. Blijkbaar voelt ie zich hier op z’n gemak.
We hebben hier begeleiders, die kunnen het leven zoveel rustiger maken. Vooral de omgang met instanties besteed ik graag uit. Zeker in onze samenleving, die veel te geformaliseerd is. Het is soms je reinste 1984. Een ambtelijk apparaat dat doldraait, misstanden, denk aan de toeslagenaffaire, en toenemende maatschappelijke onvrede. En de staat sust ons door wapens te bouwen, net als de drijvende forten van Orwell.’
Marc
Boeken
Marc: ‘Er zijn gelukkig nog zoveel mooie boeken te bestuderen. Ik heb net Fall of Civilizations van de historicus Paul Cooper opgehaald bij boekhandel Hoogstins in de Kinkerstraat. Samenlevingen blijken niet op de dezelfde manier ten onder te gaan, iedere samenleving doet dat op zijn eigen, unieke manier. Dat is fascinerend, toch? Iets dergelijks betoogt trouwens ook Yuval Noah Harari. Die schrijft hoe beschavingen ontstaan doordat mensen samenwerken. Dat is ook niet universeel, bepaalde groepen werken op een unieke manier samen.
Het verval van beschavingen interesseert mij. Oswald Spengler, auteur van Ondergang van het Avondland is een van de bekendste in het genre, maar zijn beschrijvingen zijn beter dan zijn voorspellingen. Edward Gibbon, met zijn Decline and Fall of the Roman Empire, kan wat mij betreft bij het grofvuil, met zijn idiote obsessie met mannelijkheid en geweld.’
Fatsoenlijk
‘Het belangrijkste criterium bij mensen vind ik: zijn ze fatsoenlijk? Ik kom er gelukkig best veel tegen. De Koffiejongens bijvoorbeeld, dat is echt een goed initiatief, dat zijn mensen die ik interessant vind.
Mensen die goed voor zichzelf opkomen, daar heb ik doorgaans niet zoveel respect voor. Dat is een beetje als deelnemen aan een rooftocht en dat vervolgens afkeuren. Niet omdat het moreel verwerpelijk is, maar omdat je ontevreden bent over jouw aandeel in de buit. Het is een vorm van selectieve verontwaardiging.’
Zingen
‘Ik luister graag naar muziek. Naar Jacques Arcadelt bijvoorbeeld, de Bach van zijn tijd. Hij was een Franstalige Vlaming, dat was toen trouwens helemaal geen tegenstelling, taal als nationalistische uiting is pas veel later ontstaan, die onder meer de canon heeft uitgevonden.’ Ter illustratie begint Marc luidkeels te zingen: Frère Jacques, frère Jacques. Dormez-vous? Dormez-vous?
‘Ik zing echt waanzinnig graag. Of ik dat ook kan? De meningen daarover zijn verdeeld. Bloemen of rotte tomaten, haha. Mijn buurman vraagt regelmatig of het wat zachter kan.
Modernere muziek, zoals de Enigma Variations van Elgar, vind ik ook prachtig.’
Jazz
‘Maar het is niet alleen klassiek hoor. Glen Miller, daar houd ik bijvoorbeeld ook van,’ vervolgt Marc. ‘Jazz uit de jaren ’40. Daar ken ik trouwens een leuke anekdote over. Een Duitse soldaat was in de Tweede Wereldoorlog krijgsgevangen gemaakt door de Amerikanen in Noord-Afrika. Echt een fanatieke nazi, type SS’er. Die hoorde toen de hemelse muziek van Glen Miller en begon te twijfelen aan de onoverwinnelijkheid van de Übermensch. Toen hij als gevangene ook nog K-rations te eten kreeg, de standaard in het Amerikaanse leger en heel wat beter dan de maaltijden van de Wehrmacht, wist hij dat de oorlog voor de Duitsers verloren was.’
Koken en eten
‘Dat vind ik een luxe bij de Passeerdersstraat, dat we ons eigen potje kunnen koken. Of ik een goede kok ben, weet ik niet. Ik neem goede ingrediënten en geef die een warmtebehandeling.
Het is de kunst om zo simpel mogelijk te koken. Less is more. Weinig ingrediënten, maar wel van goede kwaliteit. Frans brood bijvoorbeeld, daar zitten maar een paar dingen in en dat is goed. In Amerikaans brood zitten wel honderd ingrediënten en dat is niet te vreten.
Maar eten gaat bij mij om vlees en fruit, de rest is bijzaak.’
Spel
Marc: ‘Bij wijze van ontspanning speel ik soms games op de computer. Bij Ostriv is het de bedoeling dat je een stad inclusief samenleving bouwt in het Oekraïne van de achttiende eeuw. Dat is eigenlijk meer speelgoed dan een spel, want het gaat niet om winnen, maar om het bouwen.
Ik speel ook graag Hearts of Iron, liefst een oude versie, om de As-mogendheden nog eens flink in de pan te hakken. Dat gaat echt om de knikkers.’
Politiek
‘Je hoort vaak: wie jong is en rechts, heeft geen hart; wie oud is en links heeft geen verstand. Ik ben daarentegen behoudend begonnen en ben sinds mijn veertigste overtuigd sociaaldemocraat. Daarom vind ik de fusie tussen de Partij van de Arbeid en GroenLinks helemaal niks. GroenLinks, dat waren vroeger communisten, een abjecte, autoritaire en reactionaire stroming. En verder is het spielerei en gefröbel. Moderns links, dat zijn schijtlijsters.
Sociaaldemocratie vereist moed, inspanning en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Sociaaldemocratie gaat om solidariteit en om dingen die ertoe doen, zoals volkshuisvesting.
Zal ik een stemadvies geven? Vooruit maar. Ik ga op Volt stemmen. Dat zijn fatsoenlijke mensen. Een partij van betrouwbare onbenullen, die een eventueel centrum-links kabinet beslist zullen steunen.’
Risico
‘Ik walg natuurlijk van Trump, maar vooral ook van de slappe reacties op zijn strapatsen. Wij zijn heel snel bang. Onze betrokkenheid gaat niet verder dan een Tweetje. Niemand in Nederland wil ook maar iets in de waagschaal stellen. Franse activisten, die nemen risico’s, die vechten regelmatig een stevig robbertje met de politie. Bij ons klagen betogers bij het minste of geringste over politiegeweld. Een lachertje.’
Koeien en kinderen
‘Als ik hier bij de Passeerdersstraat één ding mocht verbeteren, dan is het de muziek in de huiskamer. Er is zoiets als van nature goede en mooie muziek. Dat merk je aan onbevangen luisteraars. Van Bach of Händel worden ook kleine kinderen en koeien blij. Dat is niet voor niks. Heb je ooit een koe blij zien worden van hiphop?
De gemeente Amsterdam zou de liefde voor mooie muziek veel meer moeten stimuleren. Vooral bij de jeugd.’
‘Weet je wat pas leuk is? Kleine kinderen op straat. Ze kunnen je op een goudeerlijke manier van die bloedserieuze vragen stellen. Dan bloeit mijn hart. Het is er niet van gekomen, maar ik had wel acht kinderen willen hebben. Kinderen zijn er nooit genoeg.’
