De gemeente Amsterdam organiseerde op 21 mei de conferentie ‘Van straat naar toekomst: dakloosheid in Amsterdam’ in de Tolhuistuin. Het Onderzoeksbureau en Expertisecentrum van HVO-Querido waren betrokken bij de voorbereidingen en verzorgden twee verdiepingsrondes. Het doel van de conferentie was het delen van kennis en ervaring over (de aanpak van) dak- en thuisloosheid.
De Tolhuistuin vult zich langzaam met mensen die allemaal – vanuit de privé-situatie of vanuit werk – te maken hebben met dakloosheid in Amsterdam. Er zijn mensen die zelf dakloos zijn geweest, hulpverleners, mensen van de GGZ, GGD, politie, gemeente, onderzoekers en anderen. Veel mensen kennen elkaar al, of leren elkaar hier kennen. Tijdens de lunch met broodjes, thee en koffie wordt er veel genetwerkt en kennis gedeeld.
Bestuurder Annemiek Overboom en teammanagers Joris de Heus in gesprek
Ervaringsdeskundige
In de grote zaal begint het programma om 13.00 uur. De 200 stoelen die klaar staan blijken niet voldoende voor iedereen, dus er moeten extra stoelen bij. Het woord is eerst aan wethouder Rutger Groot Wassink, in Amsterdam verantwoordelijk voor de opvang van onder anderen dakloze mensen, en aan Rob Geurtsen. Hij was jaren thuisloos, sliep regelmatig op straat en verbleef uiteindelijk in Passantenhotel Boerhaave. Zijn belangrijkste boodschap is: “Gebruik de kennis en ervaring van mensen die dakloos zijn of zijn geweest. Doe dat veel meer dan nu. Maar hou tegelijkertijd ook rekening met hun situatie en met psychische problemen zoals PTSS. Oók mensen die economisch dakloos zijn hebben stress en trauma en ook bij hen daalt het IQ zo’n 10 punten.”
Wethouder Rutger Groot Wassink en ervaringsdeskundige Rob Geurtsen doen de aftrap.
Uitburgering
Daarna spreekt Judith Wolf, een oud-hoogleraar die veel met HVO-Querido heeft samengewerkt. Zij vertelt over ‘uitburgering’: het fenomeen dat steeds meer mensen buiten de samenleving vallen. Dat komt bijvoorbeeld doordat het moeilijk is om de weg te vinden naar ondersteuning van instanties. Mensen zijn bang, voelen zich niet gehoord of spreken de taal niet goed. Zelfs professionals vinden het systeem ingewikkeld.
Trauma en stress
Wolf zegt net als Geurtsen dat trauma ook een grote rol speelt. Uit onderzoek blijkt dat 40% van de dakloze mensen in Nederland vroeger mishandeld of verwaarloosd is. Die trauma’s komen nog boven op de stress van het dakloos zijn. Ze zegt: “Amsterdam doet het goed met opvang, maar ik hoop dat er ook meer geld en tijd komt voor preventie, om dakloosheid te voorkómen. Het is belangrijk om mensen centraal te zetten, actief op hen af te gaan, contact te houden en samen te werken.”
Emeritus hoogleraar Judith Wolfs spreekt in de plenaire sessie.
Serious gaming
Na de plenaire sessie volgen er workshops. De ontwikkelwerkplaats wonen en het expertisecentrum organiseren samen met Buurtteam Amsterdam en perMens een workshop voor ongeveer 25 mensen over samenwerking & preventie in de wijk. In kleine groepjes spelen ze het spel ‘Partners & Uitvoering’, een aangepaste versie van Party & Co. “We gebruiken dit spel vaak, net als onze andere serious games”, vertelt Valerie Boogaard van het expertisecentrum. “We passen de vragen steeds aan, afhankelijk van het thema. Het doel is dat verschillende organisaties, zoals zorg, gemeente en politie, met elkaar in gesprek gaan en ervaringen delen. Dat werkt goed. Ook nu ontstonden er veel waardevolle gesprekken over de samenwerking in het aanpakken van dak- en thuisloosheid. Het is leerzaam om te horen waar andere partijen tegenaan lopen.”
Valerie Boogaards met het spel ‘Partners & Uitvoering’.
Contactgegevens voor samenwerking
Malou Mac Gillavry, coördinator van de ontwikkelwerkplaats wonen: “Het is heel waardevol om verschillende perspectieven aan tafel samen te brengen. De deelnemers lieten merken dat ze zich realiseerden hoe belangrijk het is om samen te werken in de wijk, en dat iedereen daarvoor een stap naar voren moet zetten. Het spel nodigt niet alleen uit om goede praktijkvoorbeelden uit te wisselen, maar ook telefoonnummers en emailadressen!”
Deelnemers spelen het spel ‘Partners & Uitvoering’.
Workshop Traumasensitief Werken
Het onderzoeksbureau en de gedragsdeskundigen van HVO-Querido geven een workshop over traumasensitief werken, met een mini-training en een brainstorm over hoe de opvang meer traumasensitief te krijgen. Max Huber, onderzoeker bij het onderzoeksbureau: “Het is mooi om te zien hoeveel interesse er is in dit onderwerp: wat kan je als begeleider zelf doen om beter met trauma’s om te gaan? En hoe kunnen we voorzieningen zo inrichten dat ze stress verlagen in plaats van verhogen?”
Schouders eronder
Na twee rondes workshops komt iedereen terug in de grote zaal. Met een drankje en een hapje in de hand kijkt de groep samen met een panel van gemeenteraadsleden vooruit. Het zoemt van de ideeën en energie om het probleem van dak- en thuisloosheid verder aan te pakken. Veel hangt af van de uitkomsten van de ETHOS telling in oktober dit jaar, waarmee de ernst en zwaarte van het probleem beter in kaart is gebracht. Daarnaast zijn er in de lente van 2026 gemeenteraadsverkiezingen, waarvan de uitkomst ook de nodige impact zal hebben op het beleid. De toekomst is zogezegd ongewis, maar als het aan de mensen die hier vandaag samenkwamen ligt, zet Amsterdam er gezamenlijk meer dan ooit de schouders onder.
