De winteropvang is net voorbij. Op 1 april eindigde in Amsterdam een aaneengesloten periode van vier maanden van winteropvang voor dak- en thuislozen, die dit seizoen plaatsvond in het voormalige Huis van Bewaring aan de Havenstraat in Zuid. Op de valreep een gesprek met de coördinator van de winteropvang namens HVO-Querido, Jeffrey den Exter en drie mensen die met enige regelmaat van deze opvang gebruik maakten: Richard, Hayo en Gladys.
De winteropvang was een succesvolle samenwerking van de gemeente Amsterdam, de GGD en de organisaties voor maatschappelijke opvang in de stad: met name het Leger des Heils en HVO-Querido, daarbij geholpen door een aantal vrijwilligers.
Voor de tweede maal was de winteropvang van kracht voor een vaste periode, namelijk van 1 december 2016 tot 1 april 2017, ongeacht het weer en de temperatuur, al begon de opvang deze keer een paar dagen eerder dan gepland. Het was eind november namelijk even flink koud in ons land, de locatie was met grote voortvarendheid in gereedheid gebracht, het team was er klaar voor en daarom opende de opvang al op 28 november zijn deuren.
Jeffrey den Exter, coördinator winteropvang
Jeffrey den Exter (1983) is de coördinator van HVO-Querido van de winteropvang. Hij werkt inmiddels ruim twaalf jaar voor onze organisatie. Via de afdelingen Walenburg en de Rijswijk is hij de laatste zes jaar actief als persoonlijk begeleider bij ons Mobiel team. Dit team trekt er actief op uit om dak- en thuislozen die zich ophouden aan de rafelranden van de stad op te sporen, in kaart te brengen, te ondersteunen en zo nodig te begeleiden naar hulpverlening. Regelmatig gaat het hier om mensen die juist zorg mijden.
Nood
‘Wij zijn vaak het eerste contact dat mensen met de hulpverlening hebben,’ vertelt Den Exter enthousiast. ‘Dat vind ik ook het mooie van ons werk, wij zijn er direct voor mensen bij wie de nood hoog is. Dat varieert van mensen die nog maar net dakloos zijn geworden, tot doorgewinterde types. Veel van onze klanten houden zich min of meer schuil, ze wonen in tentjes en geïmproviseerde onderkomens op afgelegen en soms onherbergzame delen van de stad. Een aantal van hen zie ik hier terug in de winteropvang. Hier heb ik een andere rol, minder direct en praktisch aan de slag met de cliënt, maar meer verwijzend.
Winteropvang in de winter
Iedereen wordt gezien
Ik ben er wel een beetje aan gewend, ik ben nu voor het tweede jaar coördinator. Eerst werd de winteropvang namens HVO-Querido vooral bemand door het team van de Opvang Poeldijkstraat, voorheen het Passantenverblijf, nu zijn er speciaal medewerkers voor in dienst gekomen en werken we ook met vrijwillige krachten.
Mensen komen hier binnen via de GGD. Wij spreken meestal van bezoekers. Als een bezoeker duidelijk maakt behoefte een begeleiding te hebben, houden wij een korte screening om de vraag helder te krijgen en de persoon in kwestie naar de juiste instantie te verwijzen voor de zorg of begeleiding doe bij hem of haar past. Dat wil ik duidelijk stellen, soms wordt gedacht dat wij alleen maar onderdak verlenen en verder niks, maar iedereen wordt hier gezien, echt iedereen. We runnen hier geen goedkoop hotel, wij zijn hulpverleners, dat is ons werk.
Vertrouwen
De drempel is heel laag bij de winteropvang. Maar de echte zorgmijders hebben er toch moeite mee. Als ze hier binnen komen zie ze heel veel hulpverleners, ze zien beveiligers, een systematische opzet, typisch dingen die ze juist proberen te mijden. Toch hebben we al een paar echte zorgmijders in huis gehad die bovendien regelmatig zijn teruggekeerd. Dat is een goed teken. Er is een bezoeker, een echte zorgmijder, ik ken hem een beetje, die regelmatig komt eten en douchen, maar nog wel altijd buiten slaapt. Dat zie ik als een stap in de goede richting. Dat die meneer überhaupt in de winteropvang komt, is al bijzonder. We weten van steeds meer mensen het vertrouwen te winnen.
Winteropvang in het voorjaar
Nodig
Gemiddeld hebben we elke nacht ruim 300 bezoekers. Dat aantal is vrij constant. Als het echt koud is, dat hebben we twee keer gehad deze winter, verhogen we de capaciteit door extra slaapzalen in te richten en dan hebben we 350 à 360 menen in huis. Die cijfers maken duidelijk dat dit nodig is.
We vangen de mensen op waarvoor wij het willen doen, mensen die echt dakloos zijn. We krijgen alles en iedereen binnen. Mensen uit alle windstreken, ieder met een eigen verhaal. Er vallen nog best veel mensen buiten de boot, dat is zorgelijk.
Het team van de winteropvang
Trots
We werken elke avond met een kleine twintig mensen: zes beveiligers, twee cliëntvrijwilligers, een of twee vrijwilligers van Venzo en tien begeleiders, vijf van het Leger des Heils en vijf van HVO-Querido. De samenwerking met het Leger des Heils verloopt uitstekend. Ook met uitzendbureau Start People is het goed samenwerken. Het is altijd druk, er is altijd reuring en hectiek met al die mensen in huis, maar die hele entourage maakt het werk leuk en boeiend.
Ik ben supertrots op heel het team. Met mensen die elkaar niet kenden, die niet op elkaar waren ingespeeld, zetten we het toch maar neer met z’n allen. Het loopt gewoon goed.’
Winteropvang, Richard
It’s the magic
Bezoeker Richard (1988) komt uit Londen, is een fan van Chelsea en noemt zichzelf Houdini of de Anonymous Magician. Hij werkt overdag dan ook op straat als goochelaar. De straatartiest is zeer tevreden over de winteropvang, die hij een ‘life saving service’ noemt waar hij al twee maanden gebruik van maakt. Hij geeft de winteropvang vier van de vijf sterren. Om acht uur ’s morgens ontbijt hij, neemt een douche en dan is het weer ‘magic on the street.’ Een van de weinige woorden die hij in het Nederlands kan zeggen is ‘handhaving,’ omdat hij al meerdere keren een boete van €150 heeft gekregen vanwege buiten slapen. ‘No offence,’ aldus Richard. ‘but I won’t pay it.’
‘It’s my first time in prison, apart from the Monopoly game’ zegt hij, lachend verwijzend naar de oorspronkelijke bestemming van het pand. ‘The idea of using derelict buildings is brilliant. Amsterdam has taken a big step in the right direction. This is great.’ Richard ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. ‘I’ll travel the world with my trade. It’s not the money, it’s the magic that counts.’
Winteropvang, Hayo
Een rooskleurige toekomst
Bezoeker Hayo (1972) uit Noord-Holland is minder tevreden. Hij heeft in de horeca en de dienstverlening gewerkt, woonde op 45 adressen over de hele wereld en is pas kort dakloos. Hij maakt gebruik van de winteropvang omdat hij een klein sociaal vangnet heeft en nergens anders terecht kan. Zijn onvrede over de dienstverlening richt zich vooral op het feit dat hij met een instelling met huisregels van doen heeft en dat hij naar eigen zeggen teveel over één kam wordt geschoren met de andere 300 bezoekers. Hayo vindt het eten eentonig en de bejegening door de begeleiding voor verbetering vatbaar. ‘Als je ’s avonds eenmaal binnen bent bijvoorbeeld, dan moet je binnen blijven. Je kunt niet even naar buiten. In die zin is het echt een gevangenis,’ aldus Hayo. ‘ik voel me hier niet vrij van geest. ’s Ochtends word je onvriendelijk wakker gemaakt. Ik zet mijn wekker speciaal eerder om dat niet te hoeven meemaken.
Er zijn ook wel aardige mensen tussen hoor en ik ben ook blij dat deze opvang er überhaupt is, maar ik voel me meer weggestopt dan welkom. Ik klink nu een beetje negatief, maar gek genoeg zie ik de toekomt rooskleurig in. Ik wil gewoon weer werken en een plek voor mezelf hebben. En dat gaat me zeker lukken.’
Hope
Bezoekster Gladys (1959) komt van oorsprong uit Ghana en woont al 23 jaar in Nederland. Ze kwam in 1993 voor zaken naar ons land, ze handelde in stoffen waar in Afrika jurken en rokken van werden gemaakt. Ze ontmoette hier iemand en bleef vanwege de liefde. ‘A long, long time ago,’ aldus Gladys. Ze woonde achtereenvolgens in Amsterdam Zuidoost, in Diemen en tot voor kort in Amstelveen, waar ze in het winkelcentrum Stadshart werkte. Gladys werd door tegenspoed achtervolgd, haar werkgever overleed, ze werd ontslagen. Ze had te weinig geld voor de huur en werd ontruimd. Ze sliep een tijdje bij verschillende mensen op de bank, kwam weer in Amsterdam terecht en de GGD stuurde haar naar de winteropvang.
‘I like the workers here, and the securities too, they are all nice people. The food is okay, I’m a better cook myself, but I don’t complain. I have no place to go, that’s my problem. Before this I was always helping other people, they call me mother, it is my nature. Now I need help myself.’ Maar ook Gladys kijkt met vertrouwen naar de toekomst, ook al weet ze nog niet waar ze na 1 april naartoe moet. ‘I have hope, I’m a Christian woman. I managed for 23 years, somehow it will work out.’
